Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прадмова ∙ Скарачэнні ∙ Кніга ў PDF/DjVu
абвгдеёжзійклмнопрстуўфхцчшэюя-.
абвгдежзйклмнпрстхцчшюя.

увалі́ць ​1, увалю, уваліш, уваліць; зак.

1. што. Укінуць, унесці куды‑н. што‑н. цяжкае, грувасткае. Уваліць камень у канаву. Уваліць мяшок жыта ў сенцы. // Разм. Усыпаць што‑н. адразу, у вялікай колькасці. Уваліць шчэбень у яму. // Вывезці на поле ў вялікай колькасці для ўгнаення глебы. Столькі гною ўвалілі пад азімыя.

2. што. Увагнуць, уціснуць унутр чаго‑н., зрабіць упалым. Уваліць страху.

3. што. Разм. Праваліць, абваліць; абрушыць што‑н. унутр чаго‑н. Такой жа моцы і столь: за метровай мураванай кладкай падвешан пераплёт сталёвых прутоў, залітых цэментам .. Вось чаму бомбы ўвалілі столь толькі там, дзе ўпалі. Лужанін.

4. без дап. Разм. Увайсці, убегчы гуртам, натоўпам, неарганізавана. І раптам у двор уваліла гурба дзяцей. Шамякін.

5. Разм. Моцна пабіць. Яму так увалілі, што ледзь жывы.

6. Разм. З’явіцца, сесці (аб фурункуле, скуле і пад.). Скула ўваліла.

7. Спец. Адхіліць ад якога‑н. кірунку, курсу. Уваліць нос карабля пад вецер.

увалі́ць ​2, увалю, уваліш, уваліць; зак., што.

Апрацаваць сукно, шэрсць валеннем. Уваліць лямец.

увало́чаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад увалачы.

ува́льванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. увальваць ​2 — уваліць ​2 і увальвацца ​2 — уваліцца ​2.

ува́львацца ​1, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да уваліцца ​1.

2. Зал. да увальваць ​1 (гл. уваліць ​1 у 1–3 знач.).

ува́львацца ​2, ‑аецца; незак.

1. Незак. да уваліцца ​2.

2. Зал. да увальваць ​2.

ува́льваць ​1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да уваліць ​1.

ува́льваць ​2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да уваліць ​2.

ува́льнасць, ‑і, ж.

Спец. Уласцівасць паруснага судна паварочвацца супраць ветру незалежна ад павароту руля. Увальнасць судна.

увамле́ць, увамлею, увамлееш, увамлее; пр. увамлеў, ‑млела; зак.

Тое, што і умлець. [Дарахвей:] — Калі праўду казаць, дык я і ўвамлеў, быццам мяне хто варам абліў. Сабаленка.

увамча́цца, ‑мчуся, ‑мчышся, ‑мчыцца; зак.

Імкліва ўехаць, убегчы. Хлапчук увамчаўся ў хату.

увамча́ць, ‑мчу, ‑мчыш, ‑мчыць; зак., каго-што.

Імкліва ўвезці каго‑, што‑н. куды‑н. Увамчаць калёсы ў двор.

увапрэ́лы, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і упрэлы.