шпульну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., што і чым.
Аднакр. да шпуляць.
шпу́ля, ‑і, ж.
1. Тое, што і шпулька (у 1, 2 і 3 знач.). Волька напрадзе за вечар шпулю, а мама дзве ручайкі. Пальчэўскі. Гурчыць паціху самапрадка, Кудзеля — як на каравуле, І спіць памочніца дзіцятка Пад манатонны шорхат шпулі. Гаўрусёў.
2. Пасадка з драўніны ці кардону, якая надзяваецца на верацяно для намотвання на яе пражы. Бабуля сядзіць на тапчане. Худыя, парэпаныя пальцы наўздагад вядуць тонкую кужэльную нітку, пускаючы яе на шпаркую шпулю калаўротка. Брыль.
3. Спец. Стрыжань для намотвання дроту, кабелю і пад., а таксама намотаны сам дрот, кабель і пад. Партызаны захапілі шпулю кабелю і па балоце зайшлі ім [гітлераўцам] наперад. Федасеенка.
шпуля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак., што і чым.
Абл. Шпурляць. Вырываючыся з учэпістых рук, шпуляю ў кашчавы твар гаспадара скамечаную дзесяцірублёўку і выбягаю за браму. Савіцкі.
шпунт, ‑а, М ‑нце; мн. шпунты, ‑оў; м.
Спец.
1. Спецыяльны падоўжны выступ ці паз для злучэння дошак, брусоў, блокаў і пад., а таксама злучэнне такога віду, пры якім выступ адной са злучаных частак уваходзіць у паз другой часткі. У тыя пазы заходзяць шпунты другіх дошак, і, такім чынам, сценкі вулея становяцца вельмі шчыльнымі. Ваданосаў.
2. Дошка, брус, бэлька і пад., на адным канце якой зроблены падоўжны выступ, а на другім — паз. [Аспірант:] — Во, чуеш, і цыркулярка заспявала. За сасонку ўзяліся: шпунты для катлавана апілоўваюць. Брыль.
3. Спецыяльны корак, якім затыкаюць бочку з віном або півам. А .. [піва] так усхадзілася, што выбіла шпунт. Грахоўскі.
•••
Ад усіх бочак шпунт; пад усе бочкі шпунт — пра чалавека, якога калі трэба і калі не трэба пасылаюць выконваць розныя даручэнні, просьбы.
[Польск. szpunt ад ням. Spund.]
шпунтава́льны, ‑ая, ‑ае.
Спец. Прызначаны для шпунтоўкі. Шпунтавальны станок.
шпунтава́нне, ‑я, н.
Спец. Дзеянне паводле знач. дзеясл. шпунтаваць.
шпунтава́ны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад шпунтаваць.
шпунтава́цца, ‑туецца; незак.
Зал. да шпунтаваць.
шпунтава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., што.
Спец.
1. Рабіць, вырабляць шпунты (у 1 знач.).
2. Рабіць што‑н., выкарыстоўваючы шпунт (у 2 знач.). Шпунтаваць дно возера.
3. Забіваць адтуліну ў бочцы шпуптам (у 3 знач.).
шпунтавы́, ‑ая, ‑ое.
Спец.
1. Які мае адносіны да шпунта (у 1 знач.). Шпунтавы паз. // Які мае шпунты, забяспечаны шпунтамі. — Лесаматэрыялы прывезлі? — Звычайныя дошкі, не такія, як для шпунтавога рада, — з прыкрасцю адказаў інжынер. Сапрыка. // Злучаны, змацаваны пры дапамозе шпунта (у 1 знач.). Шпунтавое злучэнне. Шпунтавы вузел. // Прызначаны для вырабу шпунта. Шпунтавы струг.
2. Які зроблены са шпунта (у 2 знач.). Шпунтавая агароджа.