Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

чаму, прысл.

  1. пыт. З якой прычыны.

    • Чаму ты спазніўся?
  2. адноснае. Ужыв. ў якасці злучальнага слова ў дапаўняльных сказах і адпавядае словам: па якой прычыне.

    • Хварэў, чаму і не прыйшоў.
  3. злуч. уступальны. Далучае сказы са значэннем выніку і адпавядае словам: таму, у выніку гэтага.

чамусь, прысл. (разм.).

Тое, што і чамусьці.

чамусьці, прысл.

Па нейкай прычыне, чагосьці.

  • Усе сабраліся, а ён чамусьці не прыйшоў.

чаму-небудзь, прысл.

Па якой-небудзь прычыне.

чамярыца, , ж.

Травяністая ядавітая лугавая расліна сямейства лілейных, з тоўстым карэнішчам, буйным востраканечным лісцем і мяцёлкамі кветак.

|| прым. чамярычны, .

  • Ч. корань.

чан, , м. (спец.).

Вялікая драўляная або металічная пасудзіна, якая нагадвае бак.

|| прым. чанавы, .

  • Ч. пасол рыбы.

чапацца, ; незак. (разм.).

  1. Дакранацца, датыкацца да чаго-н.

    • Не чапайся!
  2. Прыставаць да каго-н.

    • Віця прасіў не чапацца, а то паскардзіцца настаўніцы.

чапаць1, ; незак. (разм.).

Ісці павольна, не спяшаючыся.

  • Давялося ч. звыш дваццаці кіламетраў.

чапаць2, ; незак.

  1. Дакранацца, датыкацца да каго-, чаго-н.

    • Не чапай рукамі!
  2. Браць, карыстацца (разм.).

    • Не чапай майго нічога.
  3. Закранаць, турбаваць, крыўдзіць (разм.).

    • Не чапай яго, няхай спіць.
  4. Умешвацца ў чые-н. справы, прыставаць да каго-н. (разм.).

    • Не чапай дзяцей, хай гуляюць.
  5. Знішчаць, вынішчаць, прыносіць шкоду каму-, чаму-н.

    • Воўк падышоў блізка, але авечак не чапаў.

чапец, , м.

Лёгкі галаўны ўбор у выглядзе шапачкі, завязанай пад барадой, які раней насілі замужнія жанчыны.

|| памянш. чэпчык, .

|| прым. чапечны, і чапцовы, .