Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя

фольга, ✂, ж.

Вельмі тонкі металічны ліст, ужываецца ў вытворчасці люстэркаў, для упакоўкі харчовых прадуктаў і пад.

|| прым. фольгавы, ✂.

фон​1, ✂, м.

  1. Асноўны колер, тон, на якім пішацца карціна ці малюецца што-н.

    • Чырвоны ф.

  2. Задні план карціны, а таксама ўвогуле задні план чаго-н., тое, на чым што-н. бачыцца, вылучаецца.

    • Караблі на фоне вячэрняга неба.

  3. перан. Агульныя ўмовы, абставіны, у якіх што-н. адбываецца (кніжн.).

    • На фоне цяперашніх міжнародных падзей.

|| прым. фонавы, ✂.

фон​2, ✂, м. (спец.).

Адзінка ступені гучнасці.

фона...

Першая частка складаных слоў са знач.:

  • 1) які мае адносіны да гукаў, напр. фонаграфаванне, фонаграфаваць, фонаэлектракардыяграма;
  • 2) які мае адносіны да фанетыкі, фаналогіі, напр. фонамарфалогія, фонахрэстаматыя.

фонд, ✂, м.

  1. Грашовыя сродкі.

    • Ф. заработнай платы.
    • Залаты ф. (таксама перан. лепшая частка чаго-н.).

  2. Рэсурсы, запасы чаго-н.

    • Насенны ф.
    • Жыллёвы ф.

  3. мн. Працэнтныя, каштоўныя паперы (спец.).

    • Банкаўскія фонды.

|| прым. фондавы, ✂.

фоніка, ✂, ж. (спец.).

Гукавая арганізацыя мастацкай мовы.

  • Ф. верша.

|| прым. фанічны, ✂.

фора, ✂, ж.:

  • даць фору каму — наперад даць перавагу (у некаторых гульнях, напр. шахматах).

форвард, ✂, м.

У футболе, хакеі: ігрок нападзення.

форма, ✂, ж.

  1. Знешні контур, вонкавы выгляд прадмета.

    • У форме шара.
    • Прадмет выпуклай формы.

  2. Від, тып, спосаб арганізацыі чаго-н., структура чаго-н., абумоўленыя пэўным зместам.

    • Адзінства формы і зместу.

  3. перан. Знешні выгляд, знешні бок чаго-н. (як нешта, што пярэчыць унутранаму зместу, рэчаіснасці).

    • Вытрымаць форму.
    • Рабіць дзеля формы.

  4. Устаноўлены ўзор чаго-н.

    • Запоўніць ведамасць па форме.

  5. Прыстасаванне для надання чаму-н. тых або іншых контураў, пэўнага знешняга выгляду.

    • Ф. для капелюшоў.

  6. Аднолькавае па крою, колеру адзенне (для ваеннаслужачых, вучняў і пад.).

    • Пераход ваенных на летнюю форму.
    • Школьная ф.

  7. Сукупнасць прыёмаў і выяўленчых сродкаў мастацкага твора.

    • Апавядальная ф. верша.

  8. У мовазнаўстве: сродак выражэння граматычных катэгорый, узаемаадносін слоў у сказе.

    • Кароткая ф. прыметнікаў.
    • Формы множнага ліку назоўнікаў.

  9. мн. Абрысы, контуры чалавечага цела, фігуры (разм.).

◊

  • Па ўсёй форме (разм.) — як належыць, як трэба.

  • У форме — 1) у такім стане, што можа праявіць усе свае сілы, здольнасці, уменне; сабраны, падцягнуты.

    • Шахматыст у бліскучай спартыўнай форме;

  • 2) чаго, у знач. прыназ. з Р — у выглядзе чаго-н., будучы аформлены, выражаны якім-н. чынам.

    • Падрыхтаваць навуковае даследаванне ў форме брашуры.

|| прым. фармальны, ✂, формавы, ✂, фармавы, ✂, форменны, ✂ і формны.

  • Фармальны аналіз.
  • Форменны бланк.
  • Форменны касцюм.
  • Формны цэх.

форма... (а таксама фарма...).

Першая частка складаных слоў са знач.:

  • 1) які мае адносіны да формы (у 1 знач.), напр. формаабрысы, формазмяняльнасць;
  • 2) які мае адносіны да формы (у 5 знач.), напр. формаўкладчык;
  • 3) які мае адносіны да формы (у 8 знач.), напр. формазмяненне, формаўтварэнне.