павыгрыза́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Выгрызці, выесці ў многіх месцах, усюды. Павыгрызалі мышы дзіркі ў мяшках. Павыгрызала жывёла ўсю траву.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перала́зіць 1, ‑лажу, ‑лазіш, ‑лазіць.
Незак. да пералезці.
перала́зіць 2, ‑лажу, ‑лазіш, ‑лазіць; зак.
Разм. Лазячы, пабываць усюды, аблазіць усё, многае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пара́фія, ‑і, ж.
1. Акруга, тэрыторыя, якая адносіцца да аднаго касцёла і падпарадкоўваецца аднаму ксяндзу; прыход. Касцёл хоць быў і вялікі, але ўласнай парафіі не меў і лічыўся капліцай. Чарнышэвіч.
2. перан. Тэрыторыя, якая знаходзіцца ў чыім‑н. уладанні, падпарадкоўваецца каму‑н. [Леўчык:] — Паедзем усюды. У нас у запасе вунь колькі часу. Усюды з’ездзім, усю вашу лясную парафію агледзім. Сабаленка.
[Лац. parachia ад грэч. paroikia — тое, што можна аб’ехаць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́сека, ‑і, ДМ ‑сецы, ж.
Месца, дзе высеклі лес. На высеках, глухіх палянах, у бары, на чарналессі — усюды густы мядовы пах. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скрозь, прысл. і прыназ.
1. прысл. Усюды.
С. лёг снег.
2. прысл. Заўсёды, увесь час (разм.).
Я сябе с. сам правяраю.
3. прыназ. з В. Цераз што-н.
С. шчыліны дзвярэй прабівалася святло.
4. прыназ. з В. Ужыв. пры абазначэнні стану, дзеяння і пад., якое змяняецца, суправаджаецца іншым дзеяннем, станам і пад.
Шаптаць с. слёзы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
панастру́гваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
1. Настругаць, нагабляваць вялікую колькасць чаго‑н.
2. і без дап. Разм. Стругаючы, насмеціць усюды, у многіх месцах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абсту́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Пастукаць усюды, у розных месцах. Абстукаць колы вагонаў. □ Нявада абстукаў хат дзесяць, і ўсюды панавала ціхая пустэча. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Лабзе́нь ’хлопец з вялікім ілбом’ (Нас.). Сюды ж формы з перастаноўкай: лазбень ’тс’ (Жд. 2, Нас., Бяльк.), ’поўны, здаровы чалавек’ (Бяльк.). Метатэза адбылася, відаць, паводле асацыяцыі з дзеясловам лазіць і наз. лоб (’лазіць усюды’ > ’свавольнічаць’ ’выдумляць’ > ’быць разумнікам’). Параўн. таксама смал. лабзень, лазбень ’лоб’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прабі́нда экспр. ’дасціпны’ (смаляв., Сл. ПЗБ.). Значэнне, мабыць, вызначана недакладна, параўн.: я прабінда была, усюды залезу, г. зн. ’пралаза, пройда і г. д.’ Дэрыват ад бінда (гл.) з прыст. пра-, якая — з семантычна блізкіх пракуда, пралаза і да т. п., параўн. біпды біць ’гультайнічаць’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
го́жа,
1. Прысл. да гожы.
2. безас. у знач. вык. Прыгожа, прыемна, прыветна. Усюды так гожа і спевы ліюцца. Гурло. // Варта, трэба. Не гожа так рабіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)