Verbum

Музыка́нт ’той, хто іграе на музычным інструменце’ (ТСБМ, Яруш., Сл. ПЗБ), (перан.) ’насякомае’ (Бес.), ст.-бел. музыкант ’тс’ запазычана са ст.-польск. muzykant ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 160), якое з с.-лац. musicans, ‑cantis ’які музіцыруе’ (Варш. сл., 2, 1080).

Музыка́рства ’заняткі музыкай (прафесія)’ (Ян.). Да му́зыка (гл.). Утворана, як цясл‑яр‑ства.

Музы́кі ’танцы’, ’вечарынка з музыкай’, ’вячоркі з танцамі’ (ТСБМ, Мат. Гом., ТС, Сцяц.). Ад музы́ка ’музыкант’, якое, паводле польск. muzyk, з лац. mūsicus ’тс’. Да му́зыка (гл.).

Му́зыкус ’мастак-музыкант’ (Нас.). З польск. muzykus ’музыка, музыкант’, якое з с.-лац. musicus ’тс’ (Варш. сл., 2, 1080).

Музыла ’марудзька’ (Федар. 7). Ад музіць ’марудзіць, павольна рабіць што-небудзь, перашкаджаць’, якое з му́дзіць (гл.).

Музы́ль, музо́ль ’мазоль’ (ТС). Да мазоль (гл.).

Музы́чыць ’іграць’ (ТС). Палескае. Да музы́ка ’музыкант’. Гл. му́зыка.

Музь! ’шмыг’ (Ян.). Да слав. утварэнняў з коранем mug‑/muz‑/muzg‑/myzg‑ (гл. Куркіна, Этимология–1972, 64–68. Гл. таксама мызь.

Му́зя паранае семя, якое ўжывалася для прамочвання асновы для таго, каб ніткі не зблытваліся’ (малар., Уладз.). Славен. штырск. mugati ’разгладжваць’, múzati ’рабіць гладкім’, балг. музгам ’церці, расціраць’, макед. музга се ’слізгаць’, каш. mužǯëc sa ’лашчыцца’, m​^u̯u̇sknąc ’гладзіць, песціць’, польск. muziać się ’гладка прычэсвацца’. Да прасл. mug‑/muz‑/muzg‑/myzg‑ (Куркіна, Этимология–1972, 64–68). Гл. яшчэ му́ззя, му́за ₂.

Му́ка ’фізічная або маральная пакута’, ’здзек, катаванне’ (ТСБМ, Яруш., Шат., Бяльк., ТС). Укр., рус. му́ка, польск. męka, чэш., славац. muka, славен. múka, mǫ́ka, moηka, manka, серб.-харв. му̏ка, макед. мака, балг. мъ́ка, ст.-слав. мѫка. Прасл. mǫka, роднаснае ад асновы męk‑ (> мягкі) і mǫka ’мука’ (гл.). (Бернекер, 2, 42; Траўтман, 184; Фасмер, 3, 7; Махэк₂, 382; Бязлай, 3, 7).

Мука́ ’прадукт размолу збожжа’ (ТСБМ, Бес., Шат., Бяльк., Сл. ПЗБ, ТС), мукоўня ’мучная каша’ (стол., Вешт.), муке́нны ’мучны’ (лід., Сл. ПЗБ), мука́ннае ’ежа з кіслага малака і грэцкай мукі’ (шальч., там жа). Укр., рус. мука, польск. mąka, н.-, в.-луж. muka, чэш. mouka, славац. múka, славен. móka, серб.-харв. му́ка, макед. дыял., балг. мука, ст.-слав. мѫка. Прасл. mǫka звязана чаргаваннем галосных з męk‑ъkъ ’мяккі’, męti ’мяць’. Роднасныя і.-е. паралелі: літ. mìnkyti ’мяць, мясіць’, mìnkle ’цеста’, mánkyti ’ціснуць, мучыць’, mankštyti ’размякчаць’, лат. mîcît ’ціснуць’, mĩceklis ’цеста’, ст.-в.-ням. mengen ’мяшаць’, ст.-грэч. μάσσω ’мну, мяшу’, ст.-інд. mácate ’раздрабляе’ (Бернекер, 2, 42; Траўтман, 184; Фасмер, 3, 6; Бязлай, 2, 192). З двух дзеясловаў (men‑ і melʼ‑) men‑ згубіў значэнне ’малоць, раздрабняць’. Такім чынам, прасл. mǫka азначае не ’мятае зерне’, а ’размолатае, раздробненае зерне’ (Аткупшчыкоў, Из истории, 178). Аб семантычным размеркаванні лексем mǫka і boršьno ’мука’ гл. Мартынаў (Балто-слав.-итал. изоглоссы, 31).