Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Кіяшы́на ’сцябло кукурузы’ (Мат. Гом.). Гл. кіяшнік1.

Клад1 ’схаваныя каштоўнасці, скарб’ (ТСБМ, Яшк.). Ст.-рус. кладъ ’тс’, серб.-харв. кла̑да ’дабро, маёмасць’, польск. kład ’тс’. Паралелі сведчаць аб тым, што значэнне ’клад’ узнікла яшчэ ў праславянскі перыяд. Этымалогія празрыстая: да klasti (гл. класці). Прасл. kladъ мае дакладную балтыйскую паралель: літ. klõdas ’слой, палажэнне’ (параўн. клад2), якое да літ. klóti ’рассцілаць, пакрываць’ (Фрэнкель, 274–275).

Клад2 ’укладка раўніны длы вырабу вугалю’ (Мат. Гом.), ’складзеныя дровы’ (Сл. паўн.-зах., Др.-Падб.). Да класці (гл.).

Кладо́ўка ’памяшканне для захавання прадуктаў’ (ТСБМ, Бяльк., Яруш., Тарн.). Гл. клад1.

Клады́ ’могілкі’ (ТСБМ, Янк. I, ДАБМ, Нар. словатв., Чуд., Мат. Гом.). Гл. клад1.

Клак1 ’пыж’ (ТСБМ). Укр. клак ’пакулле, пачассе’, польск. kłak ’тс’, ’зблытаныя валасы’, ’пучок’, чэш. klaký ’адзенне’. Бел. клак ’пыж’ можна лічыць калькай з польск. pakul ’тс’ (гл. Кюнэ, Poln., 65).

Клак2 ’сцяг’ (Мат. Гом.). Гл. клак1. У адрозненне ад клак1 гэта слова можна разглядаць як генетычна звязанае з іншымі славянскімі паралелямі. Гл. таксама клок.

Клаката́ць1 ’бурліць, булькатаць, клекатаць’ (Яруш., Сцяшк.). Гл. клекатаць. Ст.-рус. клокотати, ст.-слав. клокотати ’тс’, балг. клокоти, серб.-харв. клоко̀тати, чэш. klokotati, славац. klokotať ’тс’. Гэтыя дзеясловы можна лічыць вытворнымі ад клокот. Прасл. klokotati < klokotъ < klokati + ‑otъ.

Клаката́ць2 ’сварыцца’ (Мат. Гом.). Да клакатаць1 (гл.).

Кла́мар ’жалезны прэнт з вострымі і загнутымі канцамі’ (КЭС, лаг.). Запазычанне з польск. klamer ’тс’, якое ў сваю чаргу з ням. Klammer ’тс’. Польск. klamer зафіксавана з XVII ст. (Слаўскі, 2, 195). Параўн. Кюнэ, Poln., 65.

Кламбу́шка ’клубок нітак’ (Мат. Гом.). Рэфлексацыя насавога паказвае на польскі уплыў. Параўн. польск. kłąb ’клубок’. Мадэль з суфіксам ‑ушка можна аднесці да назваў розных прадметаў ітаводле іх уласцівасцей, формы. Параўн. цяплушка, рабушка, двайнушкі (Сцяцко, Афікс. наз., 126).

Кла́нбушка ’клубок нітак’ (Мат. Гом.). Гл. кламбушка.

Клані́цца ’схіляцца’ (Нас.). Гл. маніць.