Матла́ць ’размахваць’ (ТС), матла́цца ’развявацца’ (Нікан.), матлуха́цца ’матляцца’ (ТС), матляха́ць (груб.) ’махаць’ (шчуч., Сцяшк. Сл.), матляха́тыса ’развявацца, хістацца’ (пін., Нар. лекс.). Да мата́ць (гл.), да асновы якога дадаюцца суфіксы ‑л‑ (‑лʼ‑) і ‑х‑а. Такі ж суфікс ‑л‑ (‑ль‑) назіраецца ў серб.-харв. космецк. умотла̏т, замотла̏т пры літаратурным умо̀тати, замо̀тати ’замотваць’, серб.-харв. мо̀тљати се ’матацца, намотвацца’, ’умешвацца’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Абнагаце́ць ’абяднець, агаліцца’ (Гарэц., Др.-Падб.) < нагата (гл.). Параўн. ст.-рус. соромити і серб.-харв. срамо̀тити (< прасл. sormota ’сарамата’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вадапо́й. Рус. водопой, укр. водопій, польск. wodopój, балг. водопой, серб.-харв. водо̀по̄ј ’тс’. Прасл. словаскладанне: *voda і *poi‑ti.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Во́бык ’звычай’ (Яруш.). Рус. о́бык, серб.-харв. обіка ’тс’. Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад абыкнуць ’звыкнуць’. Параўн. рус. дыял. абыкнуць ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Ві́ліцы, драг. вэ́лыцэ; мн. л., ’сківіцы’ (Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.), серб.-харв. ви̏лица ’тс’. Прасл. vidlica. Да ві́лы (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ла́будзь, ла́буць ’лебедзь, Cygnus musicus’ (КЭС, Др.-Падб.). Магчыма, архаізм: параўн. чэш. labuť, серб.-харв. ла̏буд. Да ле́бедзь (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Малоч, палес. моло́ч ’малако ў рыб’ (Крыв.). Польск. mlecz ’тс’, серб.-харв. мле̑ч. Прасл. melčь/molčь. Да малако (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пі́скаўка (піскыўка) ’пішчык, дудачка з саломы’ (Бяльк.). Ад словазлучэння з прыметнікам * цісковы (параўн. серб. пискав ’пісклявы’) у выніку намінацыі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Трупа́ціць экспр. ‘есці’ (Юрч. Вытв.): Трупаціла яна крупеню, / Яечню, руднік, жур, смажэню («Энеіда навыварат», Бел. літ. XIX ст.). Рус. смал. трупа́чить ‘разліваць ежу’ (1853 г., СРНГ). Хутчэй за ўсё, экспрэсіўнае ўтварэнне ад трупаць (гл.), аднак параўн. балг. тру́пам ‘накладаць, нагрувашчваць’, макед. трупи ‘навальваць, набіваць’, серб. тр̀пати ‘набіваць, напіхваць’, харв. tr̀pati ‘тс’, славен. trpati ‘тс’ (з харв., серб., (гл. Сной₂, 788) і асабліва серб. тр̀пија ‘абжорства’. Паводле Скока (3, 508), балгарска-македонскія формы звязаны чаргаваннем з харвацка-сербскімі і выводзяцца з *trupъ (гл. труп). Сной₂ (788) узводзіць да прасл. *tьrpati, роднаснага ст.-інд. tr̥̀pyati ‘насыціцца, задаволіцца’, нова-перс. tulf ‘перанасычанасць’ і пад. Няясна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ваенны (БРС, Бяльк.). Агульнаславянскае суфіксальнае ўтварэнне ад *voj ’воін’: рус. военный, укр. военний, польск. wojenny, балг. военен, серб.-харв. во̑јни.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)