Verbum

анлайнавы слоўнік

ула́снасць, ‑і, ж.

1. Тое, чым валодаюць, што знаходзіцца ў поўным распараджэнні каго‑, чаго‑н.; маёмасць, якая належыць каму‑, чаму‑н. Сацыялістычная ўласнасць. Прыватная ўласнасць. □ — Гэта ваш сабака? — .. спытаў палкоўнік. [Гунава:] — Гэта ўласнасць князя. Самуйлёнак. Каб не разбураны вакзал ды яшчэ вінзавод — уласнасць аднаго ўвішнага панка з колішніх лоўкіх аконамаў, дык можна было б падумаць, што наогул на свеце не было ніякай вайны. Васілевіч. Славутая артыстка не можа нічога зрабіць, каб спыніць гандаль здымкамі — яны з’яўляюцца ўласнасцю кампаніі. Новікаў. / у перан. ужыв. Сваё месца .. [дзень] аддаваў у поўную ўласнасць цёмнай ночы, якая неадступна крочыла за ім і ўсе прасторы напаўняла маўклівай цішынёй. Кавалёў.

2. Прыналежнасць каго‑, чаго‑н. каму‑, чаму‑н. з правам поўнага распараджэння. Пасля вайны з гітлераўскімі захопнікамі ў пушчы засталося ўсяго шаснаццаць зуброў. З’яўляліся яны ўласнасцю Польскай рэспублікі. Краўчанка. Збудаваная за панам халупіна на водшыбе .. засталася цяпер Агею ва ўласнасць, ніхто ў яго яе не забіраў. Крапіва.

•••

Кааператыўна-калгасная ўласнасць — адна з форм сацыялістычнай уласнасці: уласнасць асобных калгасаў і кааператыўных аб’яднанняў.

Сацыялістычная ўласнасць — грамадская ўласнасць на сродкі вытворчасці, аснова вытворчых адносін сацыялістычнага грамадства.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кость косць, род. ко́сці ж., ко́стка, -кі ж.;

слоно́вая кость слано́вая косць;

игра́ть в кости гуля́ць у ко́сці;

соба́ка нашла́ кость саба́ка знайшо́ў ко́стку;

◊

ко́жа да кости ску́ра ды ко́сці;

одни́ кости адны́ ко́сці;

косте́й не собра́ть касце́й не сабра́ць;

лечь костьми́ ле́гчы касцьмі́;

кость от кости косць ад касці́;

промо́кнуть до косте́й прамо́кнуць да касце́й;

до мо́зга косте́й да мо́згу касце́й;

пересчита́ть кости пералічы́ць рэ́бры;

и во́рон косте́й не соберёт погов. і груга́н касце́й не збярэ́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

lead¹ [li:d] n.

1. the lead першынство́;

be in the lead быць упе́радзе/на пе́ршым ме́сцы

2. (over, of) перава́га;

have a lead of several points over smb.ʼs rival мець перава́гу ў не́калькі ачко́ў над сваі́м сапе́рнікам

3. кіраўні́цтва; пры́клад; ініцыяты́ва;

give a lead to smb. дава́ць пры́клад каму́-н.;

take the lead браць, узя́ць (на сябе) кіраўні́цтва/ ініцыяты́ву;

follow smb.’s lead браць з каго́-н. пры́клад

4. след; ключ;

The police are looking for a lead. Паліцыя спрабуе выйсці на след.

5. гало́ўная ро́ля; гало́ўны выкана́ўца (у п’есе, фільме)

6. BrE павадо́к, шво́рка;

The dog was on the lead. Сабака быў на павадку.

7. BrE са́мае ва́жнае паведамле́нне (у газеце)

8. BrE, electr. про́вад

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

want² [wɒnt] v.

1. хаце́ць, жада́ць;

I want you to do it now! Я хачу, каб вы зрабілі гэта зараз!

2. infml адчува́ць, мець патрэ́бу (у чым-н.);

He wants energy. Яму не хапае энергіі.

Your country wants you. Ты патрэбен сваёй краіне.

The car wants repairing. Машыну трэба рамантаваць.

3. fml не хапа́ць;

want for nothing мець усё неабхо́днае;

He wants for nothing. Ён ні ў чым не мае нястачы.

4. патрабава́ць, выкліка́ць; хаце́ць ба́чыць;

You’re wanted (on the phone). Вас клічуць (да тэлефона).

He is wanted by the police. Яго шукае паліцыя.

want in [ˌwɒntˈɪn] phr. v. infml хаце́ць увайсці́

want out [ˌwɒntˈaʊt] phr. v. infml хаце́ць вы́йсці;

The dog wants out. Сабака просіцца на двор.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

пачу́ць сов.

1. услы́шать, услыха́ть; расслы́шать;

п. не́чы го́лас — услы́шать (услыха́ть) че́й-то го́лос;

з іх размо́вы я пачу́ў то́лькі асо́бныя сло́вы — из их разгово́ра я расслы́шал лишь отде́льные слова́;

2. (узнать) услы́шать, услыха́ть, прослы́шать;

ён дзе́сьці пачу́ў, што... — он где́-то услы́шал (услыха́л, прослы́шал), что...

3. разг. почу́вствовать; ощути́ть;

4. почу́ять, зачу́ять, учу́ять;

саба́ка пачу́ў зве́ра — соба́ка почу́яла (учу́яла, зачу́яла) зве́ря;

◊ п. смак — войти́ во вкус;

пераначу́ем — бо́лей пачу́ем — посл. у́тро ве́чера мудрене́е

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

snatch

[snætʃ]

v.t.

1) хапа́ць, падхо́пліваць

The dog snatched the bone — Саба́ка схапі́ў ко́стку

2) ху́тка здыма́ць, зрыва́ць

He snatched off his hat and bowed — Ён ху́тка зьняў капялю́ш і паклані́ўся

3) Sl. выкрада́ць (чалаве́ка)

1) хапа́ньне, лаўле́ньне n.

to make a snatch at the ball — стара́цца злаві́ць мяч

2) каро́ткі час

to have a snatch of sleep — ко́ратка паспа́ць

3) уры́вак -ўку m.

to hear snatches of conversation — чуць уры́ўкі гу́таркі

4) Sl. выкрада́ньне n. (людзе́й)

•

- by snatches

- in snatches

- snatch at

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

bull

[bʊl]

1) бык -а́ m., буга́й-я́ m., бу́йла -ы m.

2) саме́ц вялі́кіх жывёлаў

3) гру́зны чалаве́к

4) спэкуля́нт на бі́ржы

5) бульдо́г -а m. (саба́ка)

adj.

бычы́ны, мо́цны, як у быка́

v.t.

1) купля́ць а́кцыі з мэ́тай спэкуля́цыі

2) informal сі́лай прабіра́цца, прапі́хвацца

to bull one’s way through the crowd — сі́лай прапхну́цца праз нато́ўп

v.i.

спэкулява́ць на бі́ржы

•

- take the bull by the horns

[bʊl]

1) па́пская бу́ла, па́пская пяча́тка

2) афіцы́йны ліст, эды́кт -у m.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Су́ка ₁ ’самка сабакі’, ’лаянкавае слова (звычайна ў адносінах да жанчыны)’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Стан., Федар. 4, Арх. Вяр., Сл. ПЗБ, ТС), сука́ ’тс’ (віц., маг., Жыв. св.; Растарг.), памянш. су́чка ’тс’ (Жыв. св.), суко́ба лаянк. ’сука’ (шчуч., Сл. ПЗБ). Укр., рус. су́ка, ст.-рус. сука, польск. suka, палаб. sauко́ ’распусніца’, чэш. дыял. suka ’сука; злая жанчына’, славац. suka ’тс’. Прасл. дыял. (паўн.-слав.) *suka ’самка сабакі’. Слова няяснага паходжання. Параўноўваюць з індаеўрапейскай назвай сабакі: літ. šuõ, усх.-літ. šunis, лат. suns, ст.-прус. sunis, ст.-інд. çúvā, çvā, авест. spā, лац. canis, гоц. hunds і г. д., якія з’яўляюцца кантынуантамі і.-е. *ḱuōn ’сабака’; гл. Траўтман, 310; Мюленбах-Эндзелін, 3, 1123 і наст., Фасмер, 3, 798. Супраць па фанетычных прычынах Борысь (586). Трубачоў (Происх., 21–22) такое набліжэнне таксама лічыць недаказаным, паколькі гэта супярэчыць развіццю славянскіх асноў на ‑n, параўн. і.-е. *kamōn > слав. kamy, kamykъ. Спасылаючыся на Брукнера (525), які прыводзіць ст.-польск. (XVII ст.) sula ’сука’, ён выдзяляе ў слове суф. ‑ka. Махэк₂ (592) прапаноўвае паходжанне ад падзыўных воклічаў, напр. н.-луж. tśu‑tśu на сабак. Іншыя версіі таксама малаверагодныя: рэканструкцыя і.-е. *pḱeukā і набліжэнне да ст.-інд. paçukā ’дробная скаціна’ або прасл. *sǫka і меркаванні аб запазычанні польск. *suka з усходнеславянскіх моў (Петарсан, AfslPh, Зб. 139 і наст.).

Су́ка ₂ ’прыстасаванне для ўкладкі доўгага бярвення, калі пярэдняя вось аддзяляецца ад колаў, а “сука” укладваецца на гэту вось’ (Шат.), су́кі мн. л. ’малыя драўляныя санкі’ (Сл. рэг. лекс.). Гл. сучка ₂.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вы́расці, ‑сту, ‑сцеш, ‑сце; ‑сцем, ‑сцеце, ‑стуць; зак.

1. Стаць большым; падрасці. Трава вырасла за тыдзень. □ [Кравец:] — Добры вечар у хату, як маецеся? Ого-о, малая ўжо якая вырасла! Чорны. // Стаць дарослым, развіцца. З маленькага, слабенькага некалі шчанючка вырас дужы сабака. Мурашка. // Правесці дзе‑н. свае дзіцячыя гады; выгадавацца. Нарадзіцца і вырасці ў вёсцы.

2. Павялічыцца колькасна ў памерах, аб’ёме, сіле і пад. Прыбыткі гаспадаркі выраслі. Атрад вырас у брыгаду. □ Першы кароткі канспект вырас за дзень у вялікую, цікавую аповесць. Бядуля.

3. Удасканальваючыся, дасягнуць больш высокай ступені. Выраслі майстры высокага ўраджаю. □ Вырасла новая, адданая сацыялізму інтэлігенцыя, якая выйшла з народу. Праграма КПСС.

4. Узнікнуць, з’явіцца. З жолуда вырас дуб. □ На захадзе вырасла чорная хмара. Чорны. На пустым месцы, у полі, вырас цэлы пасёлак, першая аснова новай.. формы маладога жыцця. Колас.

5. Паказацца, паўстаць перад вачамі. Перад падарожным вырас горад. □ У гэты.. момант дзверы хаты адчыніліся, і на парозе вырас сувязны. Васілевіч.

•••

Вырасці на вачах — хутка вырасці.

Вырасці на лес гледзячы — вырасці вельмі высокім.

Вырасці ў чыіх‑н. вачах — павысіць свой аўтарытэт перад кім‑н., заслужыць павагу, прызнанне ў каго‑н.

Як з(‑пад) зямлі вырасці (з’явіцца) — нечакана ўзнікнуць, хутка з’явіцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

схо́ванка, ‑і. ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

1. Месца, дзе можна знайсці прыстанішча, прытулак, схавацца ад каго‑, чаго‑н. Толькі зрэдку перабягаў з падворку ў падворак сабака, высалапіўшы язык і шукаючы лепшай схованкі ад мух. Колас. [Максім] дакажа гэтаму Луцкевічу, што не ўсе, як ён, палохаюцца арышту і шукаюць схованкі за чужой спінай. Машара. [Мікола:] — Трэба выручыць адных хлопцаў. Зараз яны ў лесе хаваюцца. Але якая там цяпер схованка. Новікаў.

2. Якое‑н. таемнае месца, збудаванне і пад. для ўкрыцця каго‑, чаго‑н. Добрую схованку зрабіў тут Бязвухі, — яма абкладзена дзёрнам, з усіх бакоў закрыта высокай травой. Жычка. Змрокам з дзённай схованкі вылазіў Віктар і пры газоўцы з бацькам сядзеў да поўначы. Лобан. Мы зрабілі патайную схованку ў гумне і схавалі там трохі збожжа і бульбы на вясну. Якімовіч. // Разм. Пра ўмоўленае месца для хавання чаго‑н., якое вядома толькі некаторым. Каб не заплакаць, хутка ўзяла [Люда] ў .. [бацькі] грошы, замкнула сені, палажыла ў схованку ключ і сказала, дарэмна хочучы ўсміхнуцца: — Ну, я пайшла. Брыль.

3. толькі мн. (схо́ванкі, ‑нак); перан. Тое, што недаступна іншым; запаветны бок чаго‑н.; сховы. Гэта толькі чалавечая памяць заўжды знойдзе ў патаёмных схованках самыя далёкія ўспаміны, ажывіць іх, прымусіць сэрца хвалявацца, стукаць узбуджана. Савіцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)