Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

няспо́рны, ‑ая, ‑ае.

1. Які не спорыцца, не ладзіцца. Не любіць Юзік гэтай работы. Не таму толькі, што яна вельмі цяжкая: няспорная надта. За пусцяковыя вынікі траціцца чорт што сілы і часу. Крапіва. // Нявыгадны ў гаспадарчых адносінах. Няспорнае насенне бульбы.

2. Не густы, не часты (пра дождж, снег і пад.). Пайшоў няспорны дождж. Мележ.

няспра́ўджаны, ‑ая, ‑ае.

Які не спраўдзіўся, не збыўся. Няспраўджаная задума. Няспраўджаныя мары.

няспра́ўнасць, ‑і, ж.

Стан няспраўнага; пашкоджанне чаго‑н. Няспраўнасць тэлевізара. □ Павел параіў хлопцам схадзіць дадому павячэраць і вярнуцца, пакуль ён будзе шукаць няспраўнасць у маторы. Гроднеў.

няспра́ўны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае пашкоджанні; сапсаваны. Прыёмнік быў няспраўны. Новікаў. — Ламачына, а не малатарня. Ды к таму і прывод няспраўны, — злосна буркнуў Бабейка. Хадкевіч.

2. Неакуратны, нядобрасумленны ў выкананні сваіх абавязкаў, даручэнняў і пад. Няспраўны плацельшчык.

няспры́тнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць няспрытнага. Сабіна глядзела на мужа, і брала яе зайздрасць. Яна нават крыху злавала на сваю няспрытнасць у.. грыбной справе. Сабаленка.

няспры́тны, ‑ая, ‑ае.

Які не мае спрыту ў рухах; непаваротлівы, нялоўкі. Загрубелыя і няспрытныя пальцы .. [Аксёна] з намаганнем трымалі асадку, сціскаючы яе, як абцугамі. Колас. Без работы .. [Цімох] быў марудны, няспрытны, а на працы, калі яна прыходзілася яму па душы, кіпеў. Савіцкі.

няспы́ннасць, ‑і, ж.

Уласцівасць няспыннага. [Прыгажосць] зачароўвала, напаўняла адчуваннем няспыннасці руху, нараджала простую і зразумелую ўрачыстасць у душы. Шамякін.

няспы́нны, ‑ая, ‑ае.

1. Такі, што адбываецца бесперастанку, без перарыву; які не спыняецца. Няспынныя грымоты разлягаліся над горадам... Якімовіч. Люблю раку за рух няспынны, А зоры — за іх вечны бляск. Прануза.

2. Які рухаецца суцэльнай паласой. Няспыннаю ракою цёк па-святочнаму ўбраны натоўп. Паслядовіч. Калона ўсё лілася, Няспынны быў паток. Бялевіч.

няста́ласць, ‑і, ж.

Уласцівасць і стан нясталага. У Ірыніным характары заўважалася нясталасць. Сапрыка. Хацелася патрапіць бліжэй да трыбуны, каб бачыць, чуць усё, і.. [Кіра, Лёдзя, Пракоп] пабеглі, саромеючыся сваёй нясталасці. Карпаў.

няста́лы, ‑ая, ‑ае.

1. Які не дасягнуў сталасці, поўнага развіцця. Па гэтых сваіх слязах.. [Чыжык] раптам адчуў, якое ён усё ж, па сутнасці, яшчэ дзіця, яшчэ юнак, яшчэ нясталы чалавек, яшчэ падлетак. Лупсякоў.

2. Несур’ёзны, легкадумны. Нясталыя паводзіны. □ [Люба:] — Дык што.. [муж] нясталы чалавек? Пстрыкун? Бесклапотны матыль? Франт? Чорны.

3. Няўстойлівы ў сваіх поглядах, схільнасцях, зменлівы, непастаянны.