Verbum

аксідава́цца, ‑дуецца; незак.

Зал. да аксідаваць.

аксідава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак. і незак., што.

Спец. Дзейнічаць акісленнем на верхні слой металу для засцярогі ад карозіі або надання прыгожага знешняга выгляду.

[Ад грэч. axys — кіслы.]

аксіёма, ‑ы, ж.

Палажэнне, якое не патрабуе доказу і прымаецца ў якасці зыходнага прынцыпу якой‑н. тэорыі. // перан. Відавочнае сцвярджэнне, бясспрэчная ісціна.

[Грэч. oxioma.]

аксіялагі́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да аксіялогіі, звязаны з аксіялогіяй.

аксіяло́гія, ‑і, ж.

Філасофскае вучэнне аб каштоўнасцях.

[Гр. axios — каштоўны і logos — вучэнне.]

аксіяма́тыка, ‑і; ДМ ‑тыцы, ж.

Сукупнасць аксіём, пакладзеных у аснову той або іншай навукі. Аксіяматыка геаметрыі.

аксіяматы́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да аксіёмы. // З уласцівасцямі аксіёмы.

аксю́маран, ‑а, м.

Стылістычны прыём наўмыснага спалучэння слоў процілеглага сэнсу, у выніку чаго ўзнікае новы сэнсавы змест (белая варона, гаючы боль).

[Грэч. axýmoron — дасціпна-недарэчнае.]

акт, ‑а, М акце, м.

1. Разавае выяўленне чалавечай дзейнасці; учынак, падзея. Уз’яднанне Заходняй Беларусі з Усходняй — важны гістарычны акт. Агрэсіўны акт. Тэрарыстычны акт. □ Смельчакі, якія, зняўшы паставых, укралі Віцю.., завяршылі яшчэ адзін акт сапраўднай дружбы. Брыль.

2. Афіцыйны дакумент; пратакол, запіс аб якім‑н. юрыдычным факце. Дзяржаўны акт на вечнае карыстанне зямлёй. Абвінаваўчы акт. Скласці акт. Старадаўнія акты і граматы.

3. Закончаная частка драматычнага твора або спектакля. Камедыя ў трох актах.

•••

Акты грамадзянскай стану — запісы спецыяльнымі органамі фактаў нараджэння, смерці, шлюбу і пад.

[Лац. actus.]

акта́ва, ‑ы, ж.

1. Спец. Восьмая ступень гамы, а таксама інтэрвал паміж бліжэйшымі аднайменнымі гукамі рознай вышыні.

2. Вельмі нізкі бас.

3. Спец. Васьмірадковая страфа, у якой першыя шэсць радкоў аб’яднаны дзвюма перакрыжаванымі рыфмамі, а два апошнія — сумежнай рыфмай.

[Лац. octava — восьмая.]