Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

не́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.

Рыба сямейства ціхаакіянскіх ласосяў.

не́рпа, ‑ы, ж.

Ластаногая млекакормячая жывёліна сямейства цюленяў. Адзін чалавек жыў ад нашага горада далёка-далёка, на поўначы. Лавіў там рыбу, паляваў на нерпаў. Хомчанка.

не́рпавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да нерпы. Нерпавае мяса.

нерпяня́ і нерпянё, ‑няці; мн. ‑няты, ‑нят; н.

Дзіцяня нерпы.

нерукатво́рны, ‑ая, ‑ае.

Уст. высок. Такі, якога нельга стварыць працай рук чалавека. На палянцы за хвойнікам Янка спыніўся каля квітнеючага чабару, які шырокім дываном распасцёрся на ўскрайку, і залюбаваўся гэтым нерукатворным цудам. Ляўданскі.

неруплі́васць, ‑і, ж.

Уласцівасць неруплівага.

неруплі́вы, ‑ая, ‑ае.

Які не праяўляе руплівасць нядбайна ставіцца да чаго‑н. На самым канцы [вуліцы] кінулася ў вочы Харошцы сгарэнькая і маленькая хатка, падобная на свіронак у неруплівага гаспадара. Мурашка. // Які сведчыць пра адсутнасць руплівасці. Неруплівыя адносіны.

неруха́васць, ‑і, ж.

Разм. Уласцівасць і стан нерухавага. Яго [Арлоўскага] неспакойная душа ніяк не магла пагадзіцца нават з самай малою нерухавасцю, абыякавасцю, бяздзейнасцю. Паслядовіч.

неруха́вы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Непаваротлівы, марудлівы. Нерухавая жанчына.

нерухо́масць, ‑і, ж.

Уласцівасць нерухомага. // Стан, які характарызуецца адсутнасцю рухаў. Хлопцы застылі ў нерухомасці, сочачы за налётам. Якімовіч. Алешыны стаяць у ціхай нерухомасці. Аляхновіч.