Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

хрыпу́н, ‑а, м.

Разм. Чалавек з хрыплым голасам. — Усё роўна паўзі, — гаворыць Косця, — хопіць тут і без цябе хрыпуноў. Адамовіч.

хрыпу́ха, ‑і, ДМ ‑пусе, ж.

Жан. да хрыпун.

хрысталюбі́вы, ‑ая, ‑ае.

Уст. Адданы хрысціянскай веры. Хрысталюбівым воінам заставалася адно: прадавацца ў няволю. Самуйлёнак.

хрыстапрада́вец, ‑даўца, м.

Уст. Прадажнік, здраднік; юда. — Каб на цябе [паліцая] хмара цёмная найшла, каб ты праваліўся скрозь зямлю на гэтым месцы, ірад, хрыстапрадавец акаянны, — шаптала, стоячы ля запечку, Грысіха. Кулакоўскі.

Хрысто́с, Хрыста́, м. (з вялікай літары).

Назва міфічнай асобы Ісуса, культ якога ляжыць у аснове хрысціянскай рэлігіі.

•••

Хрыстом-богам — моцна (прасіць, маліць і пад.).

Як у Хрыста за пазухай — тое, што і як у бога за пазухай (гл. бог).

хрысто́саванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. хрыстосавацца.

хрысто́савацца, ‑суюся, ‑суешся, ‑суецца; незак.

У праваслаўных — цалавацца тры разы, віншуючы са святам вялікадня. — Дзядзька Іван! Хіба ж сёння вялікдзень, што вы хрыстосуецеся? — рагочучы, пытаюся я. Сяргейчык.

хрысці́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да абраду хрышчэння. Хрысцільная кашуля.

хрысці́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да хрысцін.

хрысці́ны, ‑цін; адз. няма.

Хрысціянскі і абрад хрышчэння, а таксама пачастунак пасля хрышчэння. Там [у кадубку] два пярсцёнкі, крыжык медны, здабыты сыну ў час хрысцін. Колас. [Брыгадзір:] — Скупы і строгі быў наш поп Васіль.. Беднякоў як ліпку абдзіраў: то за радзіны, то за хрысціны, то за хаўтуры — за ўсё лупіў, як хацеў. Якімовіч.