Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

храміро́вачны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які прызначаны, служыць для храміроўкі, храміравання. Храміровачны матэрыял. Храміровачны цэх.

храміро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы, ж.

Спец. Дзеянне паводле знач. дзеясл. храміраваць.

храмі́т, ‑у, М ‑міце, м.

Мінерал цёмнага колеру, які ўтрымлівае ў сабе хром і жалеза; хромісты жалязняк.

храмі́тавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да храміту, які ўтрымлівае ў сабе храміт. Храмітавыя руды.

храмо́ўнік, ‑а, м.

Гіст. Тое, што і тампліер.

храна... (гл. хрона...).

Першая састаўная частка складаных слоў; ужываецца замест «хрона...», калі націск у другой частцы слова падае на першы склад, напрыклад: храналогія, хранаскоп.

хранаграфі́чны 1, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да хранографа ​1. Хранаграфічны запіс.

хранаграфі́чны 2, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да хранографа ​2.

храналагіза́цыя, ‑і, ж.

Кніжн. Устанаўленне часу існавання чаго‑н. Храналагізацыя бронзавага веку.

храналагі́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да храналогіі. У некаторых выпадках паэма па сваіх храналагічных рамках ахоплівае падзеі рэвалюцыі, грамадзянскай вайны і сучаснасць. Перкін.

2. Заснаваны на паслядоўным ходзе падзей. Паколькі ж велічныя падзеі апісваюцца ў храналагічным парадку, то «Нарач» з правам можна назваць гераічнаю хронікай. У. Калеснік.

•••

Храналагічная канва гл. канва.

хранало́гія, ‑і, ж.

1. Навука, якая вывучае гісторыю летазлічэння. // Дапаможная гістарычная дысцыпліна, што ўстанаўлівае гістарычныя даты, час з’яўлення дакументаў і пад.

2. Пералік падзей у іх часавай паслядоўнасці. Храналогія беларускай гісторыі.

3. Паслядоўнасць паяўлення чаго‑н. у часе. Храналогія падзей. □ Цыкл гэтых твораў будзе ісці не толькі па лініі храналогіі, а адначасна і па лініі ідэ[йн]ых катэгорый (носьбітамі і творцамі якіх ёсць чалавечыя вобразы): бацькаўшчына, уласнасць, закон, сваяцтва і г. д. Чорны. Знаходка ўнікальнага экземпляра «Малой падарожнай кніжыцы» ў капенгагенскай бібліятэцы ўносіць істотную папраўку ў храналогію скарынінскіх выданняў. «Помнікі».

•••

Геалагічная храналогія — устанаўленне перыядаў узнікнення розных пластоў Зямлі.

[Ад грэч. chronos — час і logos — вучэнне.]