Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

ра́цыя 1, ‑і, ж.

Радыёстанцыя, звычайна перастаўная ці пераносная. Камбрыг Ермакоў звязаўся са штабам па рацыі, адтуль перадалі, што там усе гэтыя дні таксама ідуць безупынныя. Мележ.

[Скарачэнне, утворанае з пачатку і канца слоў радыё і станцыя.]

ра́цыя 2, ‑і, ж.

Падстава, сэнс, аснова. [Следчы:] — Пан Галезнік, мы ўсё ведаем, вам няма рацыі гуляць з намі ў хованкі. Сабаленка. [Мікола:] — Ці ж нам рацыя згадзіцца сваю Зосю за.. [Рыгора] аддаваць? Гартны. Распытваць у каго-небудзь пра машыну не было ніякай рацыі. Мы ж не ведалі ніводнай яе прыкметы. Лынькоў. // Слушнасць. Пасля некаторай дыскусіі, разваг і меркаванняў я прызнаў рацыю Яўмена Іванавіча. Ермаловіч.

•••

Мець рацыю гл. мець.

рацыяналізава́цца, ‑зу́ецца; незак.

Зал. да рацыяналізаваць.

рацыяналізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., што.

Зрабіць (рабіць) рацыяналізацыю чаго‑н. Рацыяналізаваць працу.

рацыяналіза́тар, ‑а, м.

Той, хто займаецца рацыяналізацыяй вытворчасці, вытворчых працэсаў.

рацыяналіза́тарскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да рацыяналізатара, рацыяналізацыі. Рацыяналізатарскія прапановы. Рацыяналізатарскія мерапрыемствы.

рацыяналіза́тарства, ‑а, н.

Дзейнасць рацыяналізатара, рацыяналізатараў. Развіццё масавага рабочага рацыяналізатарства.

рацыяналіза́цыя, ‑і, ж.

Арганізацыя якой‑н. дзейнасці найбольш мэтазгоднымі, рацыянальнымі спосабамі; удасканаленне, паляпшэнне. Рацыяналізацыя працэсаў вытворчасці. Рацыяналізацыя працы. Бюро рацыяналізацыі.

рацыяналі́зм, ‑у, м.

1. Напрамак у ідэалістычнай філасофіі, які лічыць розум адзінай крыніцай пазнання.

2. Разумовыя адносіны да жыцця, разумовасць учынкаў.

[Ад лац. rationalis — разумны.]

рацыяналі́ст, ‑а, М ‑сце, м.

1. Паслядоўнік рацыяналізму (у 1 знач.).

2. Той, хто разважліва адносіцца да жыцця.

рацыяналі́стка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Жан. да рацыяналіст (у 2 знач.).