Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

расчы́нены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад расчыніць.

расчыні́цца, ‑ніцца; зак.

Адчыніцца (пра дзверы, акно, века і пад.). Лабановіч падышоў да перагародкі і штурхануў дзверы, яны з шумам расчыніліся. Колас. Расчыніліся дзверцы, у аўтобус хлынула свежае паветра з нейкім мяккім халодным пахам. Адамчык.

расчыні́ць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.

Адчыніць што‑н. зачыненае, зрабіць даступным унутранасць чаго‑н. Расчыніць хату. □ Сцёпка паважна расчыніў чамадан і выняў адтуль вялікую суконную хустку — гасцінец для маткі. Колас. // Адчыніць, расхінуць (створкі, дзверцы і пад.). Расчыніць вароты. □ Гарачыня прымусіла расчыніць вокны і дзверы. Чарот. Як толькі шафёр расчыніў пярэднія дзверы, людзі .. адзін за адным спакойна заходзілі ў аўтобус. Янкоўскі.

расчыня́цца, ‑яецца; незак.

1. Незак. да расчыніцца.

2. Зал. да расчыняць.

расчыня́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да расчыніць.

расчырване́лы, ‑ая, ‑ае.

Які расчырванеўся, зрабіўся чырвоным, румяным. Кузьма падняўся з-за стала, ускудлачаны, расчырванелы. Броўка. Вясёлая, увішная, крыху расчырванелая ад бегатні і гарачых спраў на кухні, .. [Маня] шчасліва нахілілася над каляскай. Кулакоўскі.

расчырване́цца, ‑еюся, ‑еешся, ‑еецца; зак.

Моцна пачырванець, накрыцца румянцам. Грасыльда доўга глядзела ў агонь. Твар яе расчырванеўся ад вуголля. Пташнікаў. Ад хуткай хады па холаду .. [Юлька] расчырванелася. Васілевіч.

расчыркну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.

Разм. Паставіць свой подпіс; распісацца.

расчыры́кацца, ‑аецца; зак.

Разм. Пачаць доўга, бесперастанку чырыкаць. Кінуўся ў вочы [Юзіку] бясхвосты верабей — асмялеў лайдак, расчырыкаўся на слупе з невядомай радасці. Хадановіч.

расчы́стка, ‑і, ДМ ‑стцы; ж.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. расчышчаць — расчысціць.