Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

расцячы́ся, ‑чэцца; зак.

1. Пацячы ў розных кірунках па якой‑н. паверхні. Малако расцяклося па стале. □ Разгаліняцца раўчукі, Расцякуцца на спелыя грады. Камейша.

2. перан. Павольна распаўсюдзіцца дзе‑н., па чым‑н.; расплысціся. Прыемны пах расцёкся па кватэры. □ Па целу расцёкся неспакойны халадок, ахапіла прадчуванне блізкай небяспекі. Мележ. // Разысціся ў розныя бакі, падзяліўшыся на асобныя патокі. Па вузенькіх дарогах .. [сасновага] бору расцяклася дывізія. Шашкоў. Потым натоўп, як рака па рукавах, расцёкся па дарожках. Сабаленка.

расчака́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.

Спец.

1. Выбіць на паверхні металічных вырабаў узор, адбітак; пакрыць чаканкай.

2. Апрацаваць шво, месца злучэння ў якім‑н. металічным вырабе з мэтай сціскання. Расчаканіць заклёпачныя швы.

расчака́нка, ‑і, ДМ ‑нцы, ж.

Спец. Дзеянне паводле знач. дзеясл. расчаканьваць — расчаканіць.

расчака́ншчык, ‑а, м.

Рабочы, спецыяліст па расчаканцы.

расчака́ншчыца, ‑ы, ж.

Жан. да расчаканшчык.

расчака́ньванне, ‑я, н.

Спец. Дзеянне паводле знач. дзеясл. расчаканьваць — расчаканіць.

расчака́ньваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да расчаканіць.

расча́лены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад расчаліць.

расча́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., што.

Устанавіць і ўтрымаць у пэўным становішчы пры дапамозе расчалак (у 2 знач.).

расча́лка, ‑лкі, ДМ ‑лцы, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. расчальваць — расчаліць.

2. Р мн. ‑лак. Стальны трос, дрот, якія адцягваюць што‑н. у якім‑н. кірунку. Камісія высветліла: калона ўпала таму, што былі змяты расчалкі — стальныя тросы, якімі мацавалася яна да зямлі. Дадзіёмаў.