Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

утасава́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад утасаваць.

утасава́ць, ‑сую, ‑суеш, ‑суе; зак., што.

Тасуючы, уставіць карту ўнутр калоды.

утасо́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да утасаваць.

утаўчы́, утаўку, утаўчэш, утаўчэ; утаўчом, утаўчаце, утаўкуць; пр. утоўк, утаўкла, ‑ло; заг. утаўчы; зак., што.

1. Стаўчы што‑н. поўнасцю або ў дастатковай меры. Утаўчы ячмень.

2. Разм. Утрамбаваць, ушчыльніць што‑н. Утаўчы дарогу. // Вытаптаць, прыбіць нагамі якую‑н. расліннасць. [Богдан:] — Каровы пачынаюць марнець. Няма пашы. Надоі паскупелі. Выган той ужо так утаўклі — зрабіўся, як бубен. Дуброўскі.

утаўчы́ся, утаўчэцца; утаўкуцца; пр. утоўкся, утаўклася, ‑лося; зак.

1. Стаўчыся поўнасцю або ў дастатковай меры.

2. Разм. Утрамбавацца, ушчыльніцца. Утаўклася сцежка. // Вытаптацца, прыбіцца нагамі (пра якую‑н. расліннасць).

утачы́цца 1, уточыцца; зак.

Сточваючыся, зрабіцца вузейшым (пра лязо).

утачы́цца 2, утачуся, уточышся, уточыцца; зак.

Точачы, пранікнуць унутр або ў глыбіню чаго‑н. Крот утачыўся ў зямлю. // перан. Разм. Улезці, трапіць куды‑н. [Ніна:] — Пайшла ў будаўнічы тэхнікум. Ды і то ледзь-ледзь утачылася, — з фізікай у мяне няважна. Корбан.

утачы́ць 1, утачу, уточыш, уточыць; зак., што.

Сточваючы, звузіць шырыню (ляза).

утачы́ць 2, утачу, уточыш, уточыць; зак., што.

Шыючы, уставіць кавалак матэрыі. Утачыць клін у рукаў.

утвара́льнік, ‑а, м.

Спец. Рэчыва, элемент, якія ўтвараюць што‑н.

утвара́льны, ‑ая, ‑ае.

Які служыць для ўтварэння чаго‑н. Утваральныя асновы назоўнікаў.

•••

Утваральная лінія (спец.) — лінія, рухам якой утвараецца якая‑н. паверхня.

утвара́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да утварыцца.

2. Зал. да утвараць.