Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

жвя́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Шумна прыцмокваючы, перажоўваць ежу; чвякаць.

жвя́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Разм. Аднакр. да жвякаць.

жгут, ‑а, М жгуце, м.

1. Эластычная гумавая трубка, бінт або іншы падобны прадмет, якімі перавязваюць канечнасць, каб спыніць кровацячэнне. Над камісарам схіліўся сапёр, пераціскаючы раменным жгутом параненую нагу. Лынькоў. Грыцко паспешліва круціў з лазы жгуты і перавязваў Святлане ногі вышэй каленяў. Кулакоўскі.

2. Туга скручаны кавалак тканіны, саломы і пад. Саламяны жгут.

жгу́цік, ‑а, м.

1. Памянш. да жгут.

2. Ніцепадобны выраст на целе прасцейшых арганізмаў, які служыць органам руху.

жгу́цікавыя, ‑ых.

Група прасцейшых арганізмаў, органамі руху ў якіх з’яўляюцца жгуцікі.

жда́нкі, ‑нак; адз. няма.

Разм. Тое, што чакаюць, на што спадзяюцца, пра што мараць.

•••

Жданкі паесці гл. паесці.

жда́цца, жджэцца; незак. (часцей з адмоўем).

Тое, што і чакацца.

ждаць, жду, жджэш, жджэ; жджом, жджаце; заг. жджы; незак., каго-чаго і дап.

Тое, што і чакаць. Жджэ кабетка: хоча бачыць Сына дарагога. Колас. [Гарлахвацкі:] А старасць не жджэ. Яна, подлая, памаленьку, нячутна падкрадваецца. Крапіва.

жлу́кта 1, ‑ы, ДМ ‑кце, Т ‑ай, ж.; ‑а, М ‑у, Т ‑ам, н.

Абл. Пасудзіна для запарвання бялізны, выдзеўбаная ў форме кадушкі з драўлянай калоды. У клеці паставілі дзежкі, карыты, жлукту, ступу ды другія гаспадарчыя прылады. Галавач. [Уладзік] перакульвае жлукта і па ім узбіраецца на прыбудаваны да хаты хляўчук. Кандрусевіч.

жлу́кта 2, ‑ы, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑е Т ‑ай, ж.

Разм. Пра таго, хто многа п’е, апіваецца. — Скарачае гэтай чорнай сівухай свой паганы век, жлукта няшчасная. Паслядовіч.

жлуктава́льны, ‑ая, ‑ае.

Прызначаны для жлукчання. Жлуктавальны кацёл.