жва́ка, ‑і, ДМ жвацы, ж.
Разм. Тое, што і жвачка. Карова больш не стукала, было чуваць, як яна жве жваку. Пташнікаў.
жваць, жву, жвеш, жве; жвём, жвяце; незак., што.
Разм. Тое, што і жаваць. Ля ракі і суседка сядзіць на траве, свой гасцінец-праснак памаленечку жве. Дубоўка. Авечкі, ў кучу збіўшыся, драмалі. Каровы жвачку жвалі. Корбан.
жва́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
1. Паўторнае перажоўванне жвачнымі жывёламі ежы, якая адрыгаецца ў поласць рота. Згубіць жвачку. // Ежа, якая паўторна перажоўваецца. Падласка ляжыць каля плота, на сонейку, спакойна глядзіць і перажоўвае жвачку. Брыль.
2. Разм. Гумка, табака і інш., якія ўжываюцца для жавання. Гум[а]вую жвачку жуе У крэсле заморскім палкоўнік. Калачынскі. // перан. Нуднае, надакучлівае паўтарэнне аднаго і таго ж. Пішам пра сучаснікаў мы сумна — Траскатня ці жвачка са слязой. Панчанка.
•••
Жаваць жвачку гл. жаваць.
жва́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які жуе жвачку. Жвачныя жывёлы.
2. у знач. наз. жва́чныя, ‑ых. Падатрад млекакормячых атрада парнакапытных, да якога адносяцца авечкі, козы, буйная рагатая жывёла і інш.
жвір, ‑у, м.
Буйназярністы жоўты пясок. Слізкаватая ад макраты пляцоўка густа насыпана жоўтым жвірам. Кулакоўскі. Плюхала і спакойна цякла рэчка, сіняя, халодная. Жаўцела жвірам на плыткіх месцах. Чорны.
жвіро́вы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да жвіру, з’яўляецца жвірам. Дарожкі насыпаны густа Пясочкам жвіровым сухім. Колас. // Пакрыты жвірам; са жвіру. Дрэмле ліхтар, льючы цьмянае святло на жвіровы перон. Пестрак.
жвіро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы; Р мн. ‑ровак; ж.
Род паляўнічай стрэльбы з дамаскай сталі.
жвіры́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Крупінка жвіру. Плешчацца па краях [берагоў рэчкі] вада, жвірынкі маленькія вылізвае. Скрыган.
жві́рысты, ‑ая, ‑ае.
Усыпаны жвірам, з вялікай колькасцю жвіру. Жвірысты грунт. Жвірыстая дарога. □ Рэчкі цяклі пад тым лёдам, і праз яго свяцілася жвірыстае дно. Чорны.
жвя́канне, ‑я, н.
Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. жвякаць, а таксама гукі гэта дзеяння. [Кухар] пачуў у пуньцы хрумстанне, жвяканне і ціхае вурчэнне... Харты нешта жаруць! Гарэцкі.