Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

гу́зік, ‑а. м.

1. Металічная, касцяная або іншая зашпілька, пераважна ў форме кружка, якая прышываецца да адзення, абутку. Бліскучыя гузікі. Прышыць гузік. Адшпіліць гузікі.

2. Разм. Пра ўсё, што нагадвае па форме гэту зашпільку. Гузікі гармоніка.

гу́зікавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да гузіка. Гузікавая майстэрня.

гу́зка, ‑і, ДМ ‑зцы; Р мн. ‑зак; ж.

1. Разм. Хваставая частка тулава птушкі; задок.

2. Спец. Лішні хвосцік у літары, які атрымліваецца пры адліўцы шрыфтоў.

гузы́р, ‑а, м.

Абл. Ніжняя частка (снапа, ствала і пад.); камель. На гузыры той сухастоіны Наросты чорныя адны. Вітка. Кабеты пазатыкалі сярпы ў гузыры снапоў. Сачанка.

гук, ‑а і ‑у, м.

1. ‑у. Ваганні паветра, якія мы ўспрымаем слыхам. Гукаў не было, нават не чулася шолаху траў, які звычайна ўлоўлівае вуха ў такую начную пару ўлетку. Хадкевіч.

2. ‑у. У фізіцы — хістальны рух частак паветра або другога асяроддзя. Скорасць гуку. Тэорыя гуку.

3. ‑у. У музыцы — тон адпаведнай вышыні ў адрозненне ад шуму. Музыкальны гук.

4. ‑а. Найменшы членараздзельны элемент чалавечай мовы. Галосныя гукі. Зычныя гукі.

•••

Камбінаторыка гукаў гл. камбінаторыка.

Ні гуку — а) пра глыбокую цішыню. Змоўкла радыё, ні гуку, І голас дыктара заціх. Колас; б) загад маўчаць, не абзывацца. — Здавайся, нас тут многа! І ні гуку! — моцным шэптам загадаў Палікар. Чорны.

гука...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая па значэнню адпавядае слову гук, напрыклад: гуказапіс, гуканепранікальны.

гукаапера́тар, ‑а, м.

Спецыяліст у галіне гуказапісу.

гукаво́браз, ‑а, м.

Падбор гукаў мовы, які стварае ілюзію сэнсавай адпаведнасці гукавой формы слова яго прадметнаму значэнню.

гукавы́, ‑ая, ‑ое.

1. Які мае адносіны да гуку (у 2 знач.). Светлавыя і гукавыя з’явы.

2. Які перадае, узнаўляе або запісвае гукі. Гукавы апарат.

3. Які складаецца з гукаў. Гукавая сігналізацыя.

4. Які мае адносіны да гука (у 4 знач.). Гукавы склад слова.

•••

Гукавое кіно гл. кіно.

гуказа́піс, ‑у, м.

Запіс спецыяльнымі апаратамі гаворкі або музыкі на плёнку, пласцінку і пад.