Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

раманізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., каго-што.

Прымусіць (прымушаць) каго‑, што‑н. засвоіць мову, культуру, звычаі Старажытнага Рыма; правесці (праводзіць) раманізацыю.

раманіза́цыя, ‑і, ж.

Засваенне мовы, культуры і звычаяў Старажытнага Рыма Бародамі, якія падпалі пад уплыў Рымскай імперыі.

рамані́зм, ‑у, м.

Слова або моўны зварот, запазычаныя з раманскіх моў або ўтвораныя па тыпу моўных зваротаў і выразаў гэтых моў.

рамані́ст 1, ‑а, М ‑сце, м.

Пісьменнік, аўтар раманаў. Раман «Вайна пад стрэхамі» сведчыць аб высокім майстэрстве маладога раманіста. Дзюбайла.

рамані́ст 2, ‑а, М ‑сце, м.

1. Спецыяліст па раманістыцы ​2.

2. Юрыст, спецыяліст па рымскаму праву.

рамані́стка 1, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Жан. да раманіст ​1.

рамані́стка 2, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Жан. да раманіст ​2.

рамані́стыка 1, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж., зб.

Сукупнасць твораў, напісаных у жанры рамана (пэўнага пісьменніка, краіны, перыяду і пад.). Дзесяць гадоў назад працай А. Адамовіча «Беларускі раман» быў пакладзены пачатак грунтоўнаму вывучэнню беларускай раманістыкі. «Полымя».

рамані́стыка 2, ‑і, ДМ ‑стыцы, ж.

Сукупнасць навук, якія вывучаюць мовы і культуру раманскіх народаў; раманская філалогія.

рамані́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да рамана (у 1 знач.). Ваенна-гістарычнае апавяданне падначальвае сабе элементы раманічнай кампазіцыі, сюжэтную структуру і вобразную сістэму. Дзюбайла.

2. Які мае адносіны да рамана (у 2 знач.); звязаны з любоўнымі адносінамі. Лабановіч заходзіць у кухню. Яму цікава паглядзець на сваю старожку, чыя асоба звязвалася раманічнаю гісторыяй з асобаю яго папярэдніка, гэтага самага Мітрафана Васільевіча. Колас.

рама́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да рамана (у 1 знач.), уласцівы яму. Раманная пабудова літаратурнага твора. Раманны жанр.

рама́нс, ‑а, м.

1. Невялікі вакальны твор для голасу з інструментальным суправаджэннем. [Саша:] — Вы маглі даць няўдалую лекцыю, але гэта не можа пашкодзіць вам самім праспяваць, ну, напрыклад, раманс. Колас. // Невялікая музычная п’еса пявучага, меладычнага характару.

2. У сярэдневяковай заходнееўрапейскай літаратуры — лірычны любоўны верш песеннага народнага складу.

3. Невялікі лірычны верш, часта пакладзены на музыку. Рамансам таксама называюць лірычны твор, прысвечаны звычайна любоўным перажыванняў. Узорам беларускага раманса з’яўляецца «Зорка Венера» М. Багдановіча. А. Макарэвіч.

[Фр. romance.]

рама́нсавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да раманса, уласцівы яму. Рамансавая форма. Рамансавая мелодыя.