Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

хрэстаматы́йнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць хрэстаматыйнага. Хрэстаматыйнасцю, у горшым разуменні гэтага слова, адзначаны некаторыя пейзажныя вершы Грамыкі, напрыклад, не ў меру перасалоджаныя «Кветачкі» (1925). Бярозкін.

хрэстаматы́йны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да хрэстаматыі, які з’яўляецца хрэстаматыяй. Хрэстаматыйны матэрыял. // Такі, як у хрэстаматыі; вельмі просты. Хрэстаматыйная дакладнасць.

хрэстама́тыя, ‑і, ж.

Вучэбны дапаможнік, які ўяўляе сабою зборнік выбраных твораў або ўрыўкаў з іх. [Турсевіч:] — Ты ведаеш [Андрэй] апавяданне са школьнай хрэстаматыі, як хлопчык раскрываў пупышкі, бутоны кветак, каб яны хутчэй зацвілі на клумбе. Колас. Трое [вучняў], трохі збіваючыся, заглядаючы ў хрэстаматыю, нараспеў дэкламуюць. Навуменка.

[Грэч. chrēstomátheia ад chrēstós — карысны і manthánō — вывучаю.]

хрэ́сьбінны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да хрэсьбін. Ці ж не такой цябе [песня] я ведаў: За шумным хрэсьбінным сталом Ты весяліла ўсю бяседу, Ажно звінеў, бы шклянка, дом. Гілевіч.

хрэ́сьбіны, ‑бін; адз. няма.

Тое, што і хрысціны. [Міхалка:] — Бярэ [поп] за хрэсьбіны, бярэ за шлюб, бярэ і за хаўтуры. Усё дай і дай. Бядуля. У маладосці, бывала, Сынклета не тое, што на кірмаш, на хрэсьбіны адна не пойдзе. Гроднеў. / у перан. ужыв. [Колас:] — У «Нашай долі» адбыліся мае літаратурныя хрэсьбіны, стаў называцца Коласам. Лужанін.