Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

хрызаберы́л, ‑у, м.

Каштоўны празрысты камень зялёнага або залаціста-жоўтага колеру.

[Ад грэч. chrysós — золата і berillos — берыл.]

хрызаберы́лавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да хрызаберылу. // Зроблены з хрызаберылу або з хрызаберылам. Хрызаберылавы пярсцёнак.

хрызако́ла, ‑ы, ж.

Мінерал класа сілікатаў блакітнага, зялёнага, сіняга колеру; медная руда.

хрызалі́т, ‑у, М ‑ліце, м.

Празрысты каштоўны камень залаціста-зялёнага колеру, разнавіднасць алівіну.

[Ад грэч. chrysós — золата і lithos — камень.]

хрызалі́тавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да хрызаліту. // Зроблены з хрызаліту або з хрызалітам. Хрызалітавыя завушніцы.

хрызантэ́ма, ‑ы, ж.

Дэкаратыўная расліна сямейства складанакветных з пышнымі махровымі кветкамі рознай афарбоўкі. Лісці дрэў ужо кранула восеньская пазалота, але на клумбах яшчэ стракацелі яркія астры і хрызантэмы. Сапрыка. Жоўтае ўтульнае святло лямпы, белыя хрызантэмы ў слоіку, чырвонае, нібы рубін, віно ў чарках, натхняючыя вершы і мы ўдвух, забыўшыся аб усім на свеце... Хомчанка.

[Ад грэч. chrysós — золата і anthemion — кветка.]

хрызапра́з, ‑у, м.

Напаўкаштоўны камень яблычна-зялёнага колеру, разнавіднасць халцэдону.

[Ад грэч. chrysós — золата і prásios — светла-зялёны.]

хрызапра́завы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да хрызапразу. // Зроблены з хрызапразу або з хрызапразам. Хрызапразавы кулон.

хрызаты́л, ‑у, м.

Мінерал, валакністая разнавіднасць серпенціну, змеевіка.

хрып, ‑у, м.

1. Сіплы гук, які чуецца пры цяжкім дыханні, здаўленай гаворцы. Ляснік закрычаў з усяе сілы тым грозным басам, які ўрэшце пераходзіў у піск і хрып. Бядуля. [Шурка] ўвесь час просіць піць, але голас таксама нібы высыхае і вырываецца з гарачага горла слабым хрыпам. Мехаў. // Хрыплае гучанне чаго‑н. Толькі старыя ходзікі на сцяне, абыякавыя да ўсяго на свеце, з якімсьці прыкрым хрыпам адлічвалі секунду за секундай. Шашкоў.

2. звычайна мн. (хры́пы, ‑аў). Шумы ў лёгкіх пры некаторых захворваннях. Абвостраным слыхам.. [доктар] улоўлівае прастудныя хрыпы ў грудзях. Гарбук.