шпі́ндэль, ‑я, м.
1. Вал металарэзнага станка з вярчальным рухам. Токар замацаваў у шпіндэлі доўгі вал, уключыў рухавік, і з-пад разца пачала завівацца сіняватая стружка. Чаркасаў.
2. Верацяно ў прадзільнай машыне.
3. Вось якога‑н. механізма, прыстасавання (катушкі, суднавага шпіля і пад.).
[Ням. Spindel.]
шпі́ндэльны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да шпіндэля. Шпіндэльны падшыпнік. Шпіндэльны корпус. Шпіндэльная бабка. // Звязаны з прымяненнем, выкарыстаннем шпіндэля. У цэху праводзіцца.. працаёмкая аперацыя — перамотванне пражы з маткоў.. у бабіны, якія затым пагружаюцца ў шпіндэльныя каляскі. «Звязда».
шпіталізава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад шпіталізаваць.
2. у знач. прым. Якога шпіталізавалі, які знаходзіцца на лячэнні ў бальніцы або шпіталі.
шпіталізава́цца, ‑зуецца; незак.
Зал. да шпіталізаваць.
шпіталізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., каго.
Змясціць (змяшчаць) хворага ў бальніцу або шпіталь. Шпіталізаваць хворага.
шпіталіза́цыя, ‑і, ж.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. шпіталізаваць.
шпіта́ль, ‑я, м.
Лячэбная ўстанова або бальніца, звычайна вайсковая. Палявы шпіталь. □ На ганку шпіталя нас сустракае маладзенькая дзяўчына — у белым адзенні санітаркі і ўся ў святле калідора. Брыль. Кручын прыехаў дахаты са шпіталя, дзе яму ампуціравалі па калена раструшчаную асколкам снарада нагу. Хадкевіч.
[Ням. Spital.]
шпіта́льны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да шпіталя. На палі вярталіся Людзі ад зямлі, — У каго шпітальныя Раны зажылі. Куляшоў. Пасля шпітальнай палаты ў лесе дыхалася надзвычай лёгка. Федасеенка.
шпіц 1, ‑а, м.
Уст. Тое, што і шпіль (у 1 знач.). З мільённага людскога мурашніку, што трапятаў перад Ганнінымі вачыма, рэльефна выступала фігура Рыгора. Гэта фігура засланяла сабою і гмах Ісакіеўскага сабора, і шпіц Петрапаўлаўкі. Гартны.
[Ням. Spitze.]
шпіц 2, ‑а, м.
Невялікі пакаёвы сабачка, які мае вузкую морду, стаячыя вушы і пушыстую густую поўсць. «Дзе ж праўда ёсць? — падумала яна [балонка]. — Каму павага? Шпіцам ды аўчаркам?» Корбан.
[Ням. Spitz.]
шпіцру́тэны, ‑аў; адз. шпіцрутэн, ‑а, м.
Гіст. Доўгія гнуткія дубцы або палкі, якімі білі салдат, злачынцаў у дарэвалюцыйнай Расіі, праганяючы іх праз строй. А гэта была сама тая пара, калі свіст шпіцрутэна зліваўся са звонам кайданаў. Лужанін.
[Ням. Spießrute.]