Таго́ 1 — Р. і В. скл. займенніка той (гл.), ст.-бел. того (XVI ст., Статут 1529). Параўн. укр. того́, рус. того́, стараж.-рус. того, чэш. toho, славац. toho, серб.-харв. tȍg(a), старое балг. того́зи, ст.-слав. того. Прасл. *togo ад указальнага *tъ з няяснай па паходжанні фіналлю ‑go, партыкулай, якая праціпастаўлялася часціцы *so, параўн. ст.-слав. чьсо ’што’, першапачаткова прадстаўленай у і.-е. *tó‑so або *to‑si̯o ’гэтага’, параўн. ст.-інд. tásya ’тс’ і пад. Жэлезнікер (WsJb, 10, 69 і наст.) ідэнтыфікуе ‑g‑ з элементам, прадстаўленым у прасл. *‑gda, *‑gdy (гл. тагды); аналагічна Фасмер (4, 69), які следам за Шмітам (KZ, 23, 292) бачыць у ім канцавы элемент прасл. *inogъ, *četvьrgъ (гл. чацвер).

Таго́ 2 ’таму’ (Юрч. СНС). Укр. того́ ’тс’, рус. того́, оттого́ ’тс’. Форма Р. або В. скл. займенніка той — вынік адвербіялізацыі (ЕСУМ, 5, 590; Фасмер, 4, 69). Параўн. адвербіялізаваную форму Д. скл. гэтага ж займенніка таму́, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

тэ́й

займеннік, указальны, безасабовы

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. тэ́й та́я то́е ты́я
Р. таго́ то́й таго́ ты́х
Д. таму́ то́й таму́ ты́м
В. таго́ (адуш.)
тэ́й (неадуш.)		 ту́ю то́е ты́х
ты́я
Т. ты́м то́й
то́ю		 ты́м ты́мі
М. ты́м то́й ты́м ты́х

Іншыя варыянты: то́й.

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

то́й

займеннік, указальны, безасабовы

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. то́й та́я то́е ты́я
Р. таго́ то́й таго́ ты́х
Д. таму́ то́й таму́ ты́м
В. таго́ (адуш.)
то́й (неадуш.)		 ту́ю то́е ты́х
ты́я
Т. ты́м то́й
то́ю		 ты́м ты́мі
М. ты́м то́й ты́м ты́х

Іншыя варыянты: тэ́й.

Крыніцы: krapivabr2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

той-сёй

займеннік, няпэўны, безасабовы

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. той-сёй та́я-ся́я тое-сёе ты́я-сі́я
Р. таго́-сяго́ той-сёй таго́-сяго́ тых-сіх
Д. таму́-сяму́ той-сёй таму́-сяму́ тым-сім
В. таго́-сяго́ (адуш.)
той-сёй (неадуш.)		 ту́ю-сю́ю то́е-сёе тых-сіх
ты́я-сі́я
Т. тым-сім той-сёй тым-сім ты́мі-сі́мі
М. тым-сім той-сёй тым-сім тых-сіх

Крыніцы: piskunou2012, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

сёй-той

займеннік, няпэўны, безасабовы

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. сёй-той ся́я-та́я сёе-то́е сі́я-ты́я
Р. сяго́-таго́ сёй-то́й
сяе́-тае́		 сяго́-таго́ сіх-тых
Д. сяму́-таму́ сёй-той сяму́-таму́ сім-тым
В. сяго́-таго́ (адуш.)
сёй-той (неадуш.)		 сю́ю-ту́ю сёе-то́е сіх-тых
сі́я-ты́я
Т. сім-тым сёй-той сім-тым сі́мі-ты́мі
М. сім-тым сёй-той сім-тым сіх-тых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

жлу́кта

‘пра таго, хто многа п'е’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. жлу́кта жлу́кты
Р. жлу́кты жлу́ктаў
Д. жлу́кту жлу́ктам
В. жлу́кту жлу́ктаў
Т. жлу́ктам жлу́ктамі
М. жлу́кце жлу́ктах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

жлу́кта

‘пра таго, хто многа п'е’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. жлу́кта жлу́кты
Р. жлу́кты жлу́ктаў
Д. жлу́кце жлу́ктам
В. жлу́кту жлу́ктаў
Т. жлу́ктай
жлу́ктаю		 жлу́ктамі
М. жлу́кце жлу́ктах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ца́ца

‘паслухмянае дзіця; пра таго, хто важнічае’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. ца́ца ца́цы
Р. ца́цы ца́ц
Д. ца́цы ца́цам
В. ца́цу ца́ц
Т. ца́цай
ца́цаю		 ца́цамі
М. ца́цы ца́цах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

адту́ль, прысл.

З таго месца, з таго боку.

А. вее ледзяны вецер.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цві́ліць

‘даводзіць да таго, каб што-небудзь пакрылася цвіллю’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. цві́лю цві́лім
2-я ас. цві́ліш цві́ліце
3-я ас. цві́ліць цві́ляць
Прошлы час
м. цві́ліў цві́лілі
ж. цві́ліла
н. цві́ліла
Загадны лад
2-я ас. цві́ль цві́льце
Дзеепрыслоўе
цяп. час цві́лячы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)