ме́лкі
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
ме́лкі |
ме́лкая |
ме́лкае |
ме́лкія |
| Р. |
ме́лкага |
ме́лкай
ме́лкае |
ме́лкага |
ме́лкіх |
| Д. |
ме́лкаму |
ме́лкай |
ме́лкаму |
ме́лкім |
| В. |
ме́лкі (неадуш.)
ме́лкага (адуш.) |
ме́лкую |
ме́лкае |
ме́лкія (неадуш.)
ме́лкіх (адуш.) |
| Т. |
ме́лкім |
ме́лкай
ме́лкаю |
ме́лкім |
ме́лкімі |
| М. |
ме́лкім |
ме́лкай |
ме́лкім |
ме́лкіх |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ме́лкі, -ая, -ае.
1. Які мае невялікую глыбіню.
Мелкае возера.
Мелкае свідраванне.
2. 3 нізкімі краямі, з меншай глыбінёй у параўнанні з іншымі аднароднымі прадметамі.
Мелкая талерка.
|| наз. ме́лкасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ільме́нь, ‑мяня, м.
Мелкае возера, берагі якога зараслі чаротам і трыснягом.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́дмель, ‑і, ж.
Мелкае месца каля берага. На пясчанай водмелі ляжалі перакуленыя лодкі. Гамолка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ме́лкі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае невялікую глыбіню; проціл. глыбокі. Зямля падсыхала, рэкі рабіліся мелкімі і вузейшымі. В. Вольскі. // Які робіцца на нязначную глыбіню. Мелкае ворыва. // Размешчаны на невялікай глыбіні, недалёка ад паверхні. Недалёчка ад берага стаяў нізенькі зруб. Там біла крыніца. Калі ўгледзішся ў яе мелкае дно, відаць, як кіпіць там вада. Лынькоў.
2. З нізкімі краямі, з меншай глыбінёй у параўнанні з іншымі аднароднымі прадметамі. Мелкая талерка. Мелкія галёшы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ко́ўтаб ’мелкае азярцо на лузе’ (Яшк.). Параўн. укр. ковтеб. ковдоба ’тс’ (ЕСУМ, 2, 487). Гл. каўдоба.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мяльча́к ’неглыбокая мясціна ў рацэ’ (Янк. 3.; лід., Сцяшк. Сл.), мельчак ’нізіна’ (шчуч., Сл. ПЗБ). Да мелкі, мель (гл.). Параўн. таксама польск. mialcza ’мелкае месца ў рацэ, возеры’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пераме́л ’неглыбокае месца на ўсю шырыню ракі, на возеры, мель’ (ТСБМ; Янк. БП; слуц., КЭС; брагін., Мат. Гом.; ТС). Укр. переміль ’тс’, рус. пе́ремель, переме́ль ’мелкае месца, якое раптоўна з’яўляецца на рацэ’, польск. przemiał ’перакат’. Да пера- і мель (гл.). Утворана паводле пераброд (гл.) — блізкасць семантыкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пало́й ’вада, якая з’яўляецца ў час адлігі над лёдам, верхаводка’ (Бір. Дзярж.), ’лівень’ (Сл. ПЗБ). Рус. полой ’глыбокая лагчына, дзе ў паводку застойваеца вада’, укр. полій ’верхаводка, вада над лёдам’, ст.-рус. полой ’глыбокая прырэчная лагчына, дзе ў паводку застойваецца вада; рукаў ракі’, серб.-харв. nÓAÓj ’пойма; мелкае месца, мель; перакат’. Прасл. polojь. Ад politicliti (гл. ліць) з суф. -6 і апафоніяй у корані.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
слізь, слізі, ж.
1. Цягучая і слізкая маса, якая выдзяляецца некаторымі клеткамі жывёлін і раслін. Кароткім спружыністым рухам.. [вугор], як змяя, выслізне з вашых рук.. Гэтаму.. дапамагае яго надзвычай дробная, схаваная ў скуры луска, накрытая зверху тоўстым слоем слізі. Матрунёнак.
2. Слізкі, цягучы налёт на прадметах ад пастаяннай вільгаці. Ля берагоў возера было мелкае, а дробныя каменьчыкі, што ўсцілалі дно, пакрыты нейкай зялёнай сліззю. Ваданосаў. Косця сцёр з біклагі слізь і ракушкі, паспрабаваў адкруціць вечка. Гамолка. / у перан. ужыв. А крытык скажа строгі, Як адмятала дрэнь і слізь Яна [праўда] з жыцця дарогі. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)