заручы́ць, -учу́, -у́чыш, -у́чыць; -у́чаны; зак., каго.
Справіць абрад заручын.
Павіншаваць заручаных (наз.).
|| незак. заруча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| прым. заруча́льны, -ая, -ае.
З. пярсцёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заручы́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
заручу́ |
зару́чым |
| 2-я ас. |
зару́чыш |
зару́чыце |
| 3-я ас. |
зару́чыць |
зару́чаць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
заручы́ў |
заручы́лі |
| ж. |
заручы́ла |
| н. |
заручы́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
заручы́ |
заручы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
заручы́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
заручы́ць сов. обручи́ть; помо́лвить, сговори́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заручы́ць, ‑ручу, ‑ручыш, ‑ручыць; зак., каго.
Справіць абрад заручын. І калі прыйшлі сваты, малазнаёмыя людзі, бацька без ведама Пасты выпіў гарэлку, заручыў яе. Каваль. [Адэля] мне сказала, што бацькі на фэсце заручылі яе з Адасём, доўга таргаваліся пра пасаг. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
помо́лвить сов., уст. заручы́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
обручи́ть сов., церк. заручы́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заруча́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да заручыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зару́чаны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад заручыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зару́ка ’гарантыя’. Рус. прастамоўн. зару́ка ’падтрымка’, укр. зару́ка ’гарантыя, падтрымка’, польск. zaręka, в.-луж. zaruka, чэш., славац. záruka ’тс’, славен. zarǭka, zaroka ’заручаны’, серб.-харв. за̑руке ’заручаны’. Параўн. ст.-рус. заручити ’заверыць асабістым подпісам’ (XVII ст.), ст.-бел. заручити ’заручыць’ (Скарына). Бязафіксны прасл. назоўнік ад zarǫčiti (< rǫčiti < zǫk‑i‑ti, гл. рука) ’тое, за што (у чым) даюць руку’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ачэ́піны ’вясельны абрад надзявання чапца на галаву нявесты’ (ваўк., пруж., Федар.), укр. очепини. Запазычана з польск. oczepiny ад o(b)czepić ’надзець чапец’ (у XVII–XX ст., Крупянка, Formacje, 99) з больш ранняга czepić, параўн. чэш. čepiti ’надзяваць чапец нявесце’, якія лічаць вытворнымі ад czepiec, czepek, гл. Брукнер, 74; Слаўскі, 1, 116, аднак наяўнасць бел. ачапіць ’надзець наверх, палажыць’ і словаўтваральнай мадэлі тыпу заручыны (ад заручыць), агледзіны (ад аглядзець), запоіны (ад запіваць) дае падставы дапускаць самастойнае аддзеяслоўнае ўтварэнне, параўн. адназоўнікавую форму ачэпканне ’тс’ (брэсц., Раманюк, «Маладосць», 1975, 3, 158) ад ачэпка ’чапец’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)