утры́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што і без дап.
Падаць (падаваць) у перабольшаным выглядзе; сказіць (скажаць) давядзеннем чаго‑н. да крайнасці. Утрыраваць думку. □ — «Як табе служыцца, з кім табе дружыцца?» — весела прадэкламаваў сын і гэтак жа весела адказаў: — Добра, бацька.. Не трэба многа думаць. Усё робіш па камандзе... — Не ўтрыруй, калі ласка. Ты не бяздумны аўтамат. Шамякін.
[Ад фр. outrer.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ми́лость
1. (милосердие) лі́тасць, -ці ж., мі́ласць, -ці ж.;
2. (благоволение, одолжение) ла́ска, -кі ж.;
◊
смени́ть гнев на ми́лость змяні́ць гнеў на мі́ласць;
сда́ться на ми́лость победи́теля зда́цца на лі́тасць перамо́жцы;
втере́ться в ми́лость убі́цца ў ла́ску;
быть в ми́лости быць у ла́сцы;
из ми́лости з ла́скі;
ми́лости про́сим! бу́дзьце ласка́вы!, калі́ ла́ска!;
сде́лайте ми́лость зрабі́це ла́ску, бу́дзьце ласка́вы;
скажи́те на ми́лость скажы́це, калі́ ла́ска;
по ми́лости (кого, чьей) праз ла́ску (каго, чыю);
ми́лостью бо́жьей ла́скаю бо́жай;
оказа́ть ми́лость зрабі́ць ла́ску.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пожа́ловать сов., уст.
1. (наградить, подарить) падарава́ць, узнагаро́дзіць; (о правах и т. п.) нада́ць;
2. (посетить) наве́даць (каго, што), завіта́ць (да каго, да чаго);
прошу́ пожа́ловать ко мне в го́сти прашу́ завіта́ць да мяне́ ў го́сці;
он пожа́ловал к нам в три часа́ ён наве́даў нас (завіта́ў да нас) а трэ́цяй гадзі́не;
пожа́луйте прашу́, про́сім; (пожалуйста) калі́ ла́ска;
пожа́луйте ку́шать! прашу́, про́сім (калі́ ла́ска) да стала́!;
◊
добро́ пожа́ловать а) (приветствие) з до́брым прыбыццём (прые́здам, прыхо́дам)!; б) (приглашение) сардэ́чна запраша́ем!, калі́ ла́ска!
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ва́нны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да ванны (у 1 знач.). // Абсталяваны ваннамі. Ванныя памяшканні.
2. у знач. наз. ва́нная, ‑ай (‑ае), ж. Пакой, прызначаны для ванны (у 1 знач.). [Яраш] распрануўся і, памыўшы ў ваннай рукі, заглянуў на кухню. Шамякін. [Інжынер:] — У мяне ўся сям’я — я ды жонка, а далі ў новым катэджы аж тры пакоі з ваннай: жыві, калі ласка. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ла́стачкі (мн.) ’ласкавыя, пяшчотныя словы’ (Нас.). Узнікла ў выніку кантамінацыі лексем ластаўка ’ласкавая назва дзяўчыны, жанчыны’ і лёстачкі, лёсткі ’ліслівыя словы, усхваленні’, параўн. рус. ластуха ’ліслівец’. Не выключана, аднак, што гэта семантычны перанос лексемы ластачка (гл. ластаўка 1). Параўн. рус. ласточкой ’ласкава, лісліва’, ласту́ха, ласту́шка ’чалавек, які любіць лашчыцца’, ластушка ’ласкавы зварот да жанчыны, дзяўчыны, асабліва да маладой (нявесты)’. Да ластаўка 1 і ласка 1 (гл.). Утварэнне гл. Сцяцко, Афікс. наз., 69.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
благода́ть ж.
1. раско́ша, -шы ж., любата́, -ты́ ж., хараство́, -ва́ ср.;
кака́я благода́ть! яка́я раско́ша (любата́)!, яко́е хараство́!;
2. уст., рел. Бо́ская ла́ска, дар Бо́жы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ная́ўны, ‑ая, ‑ае.
Які ёсць у наяўнасці. Маёру прыйшлося ўвесці ў бой усе наяўныя сілы палка. Гурскі. Клопікаў прычапіўся быў да кнігі, не сыходзілася наяўная колькасць хворых з запісамі па кнізе. Лынькоў. // у знач. наз. ная́ўныя, ‑ых. Грошы, якія ёсць у наяўнасці. Усе гарадскія гандляры расчынілі дзверы сваіх устаноў — калі ласка, бяры, як хочаш: наяўнымі, у крэдыт і нават дарма. Быкаў.
•••
Наяўны разлік гл. разлік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпяча́таць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Дадаць да ўжо напячатанага; напячатаць дадаткова. Прыпячатаць некалькі фотаздымкаў.
2. Разм. Запячатаць чым‑н. Прыпячатаць пісьмо сургучом.
3. Разм. Паставіць пячатку на чым‑н. [Старшыня] хукне, плюне на пячатку І на чэк грашовы — раз! Прыпячатаў! Калі ласка, — У банк імчы! Бялевіч.
4. перан. Разм. Моцна прыціснуць; прыбіць. Першыя кроплі буйнога дажджу прыпячаталі пясок на двары і ўпалі на галаву Восілене. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трухля́ціна, ‑ы, ж.
Разм. Тое, што струхлела, разбурана трухленнем. А калі ён [Гіляр] добра топнуў нагой і скарыначку тую прабіў, дык адразу праваліўся ў гнілізну, у трухляціну. Дубоўка. Піць, увесь час хочацца піць, а балота дыхае на нас нейкай трухляцінай. Бажко. / у перан. ужыв. [Вольга Віктараўна:] — Андрэй Пятровіч, скажыце, калі ласка: дабро вы робіце народу ці зло, забіваючы розум дзяцей і іх чыстыя душы ўсякаю казённаю трухляцінаю? Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
не́га ж.
1. (полное довольствие) даста́так, -тку м.; (роскошь) раско́ша, -шы ж.;
2. (блаженство, наслаждение) асало́да, -ды ж.;
3. (нежность) пяшчо́та, -ты ж.; (ласковость) ла́ска, -кі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)