Крэ́сіва ’кавалак сталі для высякання агню з крэменю’ (ТСБМ, Янк. II, Мат. АС, Сержп. Пр., Грыг., Маш., Сцяшк.). Да крэсіць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адкало́цца I сов. (о чём-л. приколотом) отколо́ться, отшпили́ться
адкало́цца II сов.
1. отколо́ться;
~ло́ўся кава́лак ка́меня — отколо́лся кусо́к ка́мня;
2. перен. (отдалиться) отколо́ться;
а. ад кампа́ніі — отколо́ться от компа́нии
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узва́жыць сов.
1. прям., перен. взве́сить;
у. на руцэ́ кава́лак руды́ — взве́сить на руке́ кусо́к руды́;
у. усе́ акалі́чнасці — взве́сить все обстоя́тельства;
2. приподня́ть рычаго́м;
у. бервяно́ — приподня́ть рычаго́м бревно́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
навары́ць, -вару́, -ва́рыш, -ва́рыць; -ва́раны; зак.
1. чаго. Варачы, нагатаваць у патрэбнай колькасці; згатаваць.
Н. варэння.
2. чаго. Наплавіць у нейкай колькасці.
Н. сталі.
3. што. Апрацоўваючы металічны прадмет, прыварыць кавалак металу.
Н. нарог.
|| незак. нава́рваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. нава́рка, -і, ДМ -рцы, ж. (да 3 знач.) і нава́рванне, -я, н. (да 3 знач.).
|| прым. наварны́, -а́я, -о́е (да 3 знач.; спец.).
Наварная вось.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
луб, -у, м.
1. Валакністая тканка раслін, па якой перамяшчаюцца арганічныя рэчывы (спец.).
2. Пласт, кавалак кары ліпы, вяза і іншых ліставых дрэў разам з валакністай унутранай часткай.
3. Валокны некаторых раслін (лёну, канапель), якія ідуць на выраб пражы.
|| прым. лу́бавы, -ая, -ае, лубяны́, -а́я, -о́е і лу́бачны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Лубавае (лубяное) валакно.
Лубяная (лубачная) каробка (зробленая з лубу; у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Вірэ́я ’акно ў балоце, бяздонне’ (усх.-бел., КЭС), рус. верея́ ’кавалак лугу, лесу’. Утворана ад вір 1 і малапрадуктыўнага суф. ‑эя (< ěja).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Плашчані́ца ’прадмет культу: кавалак тканіны з выявай Хрыста ў труне’ (ТСБМ, Бяльк.). Яшчэ Праабражэнскі (2, 70) суадносіць з плат, плашч (гл.). Усходнеславянскае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скру́шчык ‘кавалак хлеба’ (Вештарт, Лекс. Палесся), скру́шок ‘хлябец, булка, якая даецца таму, хто прыходзіць наведаць парадзіху’ (пін., ЖНС). Да крух, круха́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абагну́ць, ‑гну, ‑гнеш, ‑гне; ‑гнём, ‑гняце; зак.
1. Абысці кругом, пайсці ў абход чаго‑н. [Сымон] абагнуў сядзібу пана Між ярыны і жытніх лаў. Колас. Вось яшчэ паўцыферблата Абагнула стрэлка. Гілевіч.
2. Згінаючы што‑н., абкруціць вакол чаго‑н. Абагнуць кавалак дроту вакол слупа.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
палатні́на, ‑ы, ж.
Абл.
1. Кавалак або полка палатна; асобны выраб з палатна. Нехта з хлопцаў знайшоў палатніну — настольнік ці што, — і мы абгарнулі крывавае, цяжкае цела. Брыль.
2. зб. Дамашняе льняное палатно; адзенне з такога палатна. [Кастусь:] — Палатніна пачала выходзіць з моды. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)