придува́ть несов. (о ветре) разг. надзіма́ць, прыно́сіць, нано́сіць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
надуду́рваць
‘надзімаць што-небудзь (асабліва губы)’
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
надуду́рваю |
надуду́рваем |
| 2-я ас. |
надуду́рваеш |
надуду́рваеце |
| 3-я ас. |
надуду́рвае |
надуду́рваюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
надуду́рваў |
надуду́рвалі |
| ж. |
надуду́рвала |
| н. |
надуду́рвала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
надуду́рвай |
надуду́рвайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
надуду́рваючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
надыма́ць
‘надзімаць што-небудзь; злаваць каго-небудзь’
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
надыма́ю |
надыма́ем |
| 2-я ас. |
надыма́еш |
надыма́еце |
| 3-я ас. |
надыма́е |
надыма́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
надыма́ў |
надыма́лі |
| ж. |
надыма́ла |
| н. |
надыма́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
надыма́й |
надыма́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
надыма́ючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
◎ Надзіма́нкі ’пацеркі, пустыя ўсярэдзіне’ (навагр., Нар. сл., маст., Сцяшк.), надыманні ’каралі’ (рэч., Мат. Гом.). Ад надзімаць, надмаць, да дзьмуць (гл.); форма з ‑дым‑ адпавядае хутчэй за ўсё ітэратыву ад дзеяслова дзьмуць, параўн. надымацца ’надувацца’ (Нас.), польск. dymać, nadymać ’дуць, надуваць’, чэш. dymali, nadymali ’тс’, гл. Махэк₂, 124.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
надува́ть несов.
1. надзіма́ць; (паруса и т. п. — ещё) напіна́ць;
2. (обманывать) прост. ашу́кваць, абду́рваць; (мошенничать) махлява́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Валлё (БРС, Янк. I, Яруш., Грыг.), валлё, валюшко ’зоб у курэй’ (Мядзв.), валяк ’тс’ (БРС, Бір. Дзярж., Выг. дыс., Інстр. II), валюшка ’тс’ (КСП), валляк, валлячок, валячко (КТС). Рус. воля ’тс’, укр. во́ло ’валлё, падгрудак у быка’, польск. wól, wole, чэш. vole, серб.-харв. во̏ље ’тс’. Прасл. *vole < *(s)vel‑ ’надзімаць’ супастаўляецца са ст.-в.-ням. swellan, ням. schwellen ’пухнуць’ (Махэк₂, 697). Параўн. Фасмер, 1, 348; Брукнер, 630.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
надзіма́цца несов.
1. (наполняться воздухом) надува́ться;
2. (съёживаться, взъерошив перья — о птицах) нахо́хливаться, хо́хлиться;
3. перен., разг. (обижаться) надува́ться, ду́ться;
4. перен., разг. (важничать) пы́житься, ду́ться;
5. страд. надува́ться; см. надзіма́ць 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
раздува́ть несов.
1. (разжигать) раздзіма́ць; (ртом) раздзьму́хваць;
2. (наполнять воздухом) раздзіма́ць, надзіма́ць;
3. (об опухоли) безл. напуха́ць, разносі́ць; (о животе) успу́шваць;
4. перен. (преувеличивать) раздува́ць;
5. (развевать) развява́ць; (разгонять) разганя́ць;
ве́тер раздува́л знамёна ве́цер развява́ў сцягі́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дуть несов.
1. дзьму́ць; (к ду́нуть) дзьму́хаць;
ду́ет безл. дзьме;
2. (выдувать из стекла) выдзіма́ць;
3. (пить) прост. жлу́кціць;
4. (быстро бежать, мчаться) прост. пе́рці, смалі́ць;
◊
и в ус не ду́ет і не шмана́е, і ў вус не дзьме;
дуть гу́бы надзіма́ць гу́бы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
загарэ́цца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
1. Заняцца агнём, пачаць гарэць. Ад іскры паравоза загарэўся лес. Шчарбатаў. Там, куды ўдарыла маланка, нешта загарэлася. Васілёнак. Загарэлася сяло ў часе бою. Чорны.
2. Пачаць свяціцца, выпраменьваючы або адбіваючы святло. Загарэліся плафоны-шарч пад столлю прасторнай залы. Шамякін. Але вось у акне побач з ганкам раптам загарэлася святло. Краўчанка. // Пачаць блішчаць, ззяць. Недзе блізка загарэлася зорка і.. рассыпаліся над лесам. Пташнікаў. Сонца асвятліла верхавіны стромкіх елак, і на іх тысячамі вясёлак загарэліся дажджынкі. Грахоўскі. // перан.; чым, ад чаго і без дап. Ажывіцца, азарыцца (пра вочы, погляд). Вочы ў Дзяміда Сыча загарэліся ад цікаўнасці. Паслядовіч. Паглядзеў цар палатно белае, карункі тонкія, ручнікі вышываныя: загарэліся ў яго вочы хцівыя. Асіпенка.
3. перан. Пакрыцца румянцам, зачырванецца. Таня, зірнуўшы на Апеньку, адчулі, як загарэліся ў яе шчокі, а па целе пайшлі нейкая млявасць. Навуменка. Алена загарлася. Невялікі твар яе, усыпаны каля малых, шэра-сініх вачэй і на тонкім носе дробнымі крапінкамі вяснушак, густа пачырванеў. Мележ.
4. перан. Моцна чым‑н. захапіцца. Загарэцца ідэяй. □ Няхай Ганна раскажа .. [жанчынам], як яна росціць лён, і не можа быць, каб яны не загарэліся гэтай справай. Сабаленка. — Давай лепш надзімаць лодку, — прапанаваў Сашка. — Давай! — загарэўся Вадзім. Гамолка. // Напоўніцца якім‑н. пачуццём. Я з тваёю маткай пагавару! Як гэта яна цябе пускае! — зноў загарэлася Любіна маці. Арабей.
5. перан. Узнікнуць, пачацца з вялікай сілай; узгарэцца. Загарэлася спрэчка. □ Страшэнная нянавісць загарэлася ў .. [Юркавыж] сэрцы. Чарнышэвіч. / у безас. ужыв. Загарэлася яму ісці ў грыбы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)