Verbum

Марха́т ’малы і мяккі качан капусты’ (КЭС, лаг.). Да морхлы (гл.). Незвычайны суфікс ‑ат (!). Магчыма, той самы, што ў польск. wąsat ’вусач’.

◎ Ны́хляць ’марнець, чахнуць’ (ляхав., Сл. ПЗБ). Аўтары слоўніка параўноўваюць з літ. nykia ’той, хто марны’; параўн. таксама ніхвець, ніхраць ’марнець, чэзнуць’ (гл.).

Памага́ты ’той, хто памагае каму-, чаму-н.; падручны’ (ТСБМ, Янк. 1). Да памагаць. Першапачаткова залежны дзеепрыметнік прошлага часу на ‑ат (параўн. прыганя́ты).

Прастарэ́ка ’той, хто многа гаворыць пра пустое; гаварун, жартаўнік’, ’малы, які гаворыць, як дарослы’ (ТСБМ, Шат.; глус., Янк. Мат.), ’балбатун’ (“трапло”) (Воўк-Лев., Татарк., 182), ’які паволі гаворыць пустое, няважнае’ (Нас.), ’прастак’ (Янк. 1), ’скамарох; крыўляка’ (полац., Садоўскі, вусн. паведамл.), параўн. укр. просторі́кати ’многа гаварыць’, рус. просторечи́вый ’той, хто гаворыць проста’, просторе́чие ’простая мова’, чэш. prostořeký ’той, хто гаворыць занадта шчыра’. Аддзеяслоўны назоўнік ад *прастарэ́каць ’гаварыць пра пустое, балакаць’, якое ад про́сты і *рэ́каць (гл. урачы). Аднак адсутнасць фіксацыі зыходнага дзеяслова (прастарэ́каваць ’гаварыць несур’ёзнае, пустое’ ад прастарэ́ка) прымушае дапусціць уплыў літ. prieštariẽkas, якое паводле Атрэмбскага (Gramatyka, 2, 284), з’яўляецца nomen agentis ад prieštaráuti ’працівіцца, пярэчыць’.

Праці́ўны ’супрацьлеглы’, ’непрыемны’ (Нас., Ян.), ’хітры, брыдкі’ (віл., Сл. ПЗБ), проці́ўны ’ўпарты’ (ТС), проціўно́та ’ўпіра’ (ТС). Рус. проти́вный ’супрацьлеглы; непрыемны; брыдкі; упарты’, укр. проти́вний ’тс’, польск. przeciwny ’супрацьлеглы; той, хто працівіцца’, чэш. protivný, славац. protivný ’супрацьлеглы’, серб.-харв. про̏тиван ’супрацьлеглы; той, хто працівіцца’, славен. protíven ’тс’, балг. проти́вен ’тс’, макед. противен ’супрацьлеглы; непрыемны’. Прасл. *protivъnъ, дэрыват з суф. ‑ъnъ ад прасл. *protivъ (гл. проці).

◎ Кле́мша ’той, хто крывіць абутак’ (З нар. сл.). Да *клем‑ бша. Балтызм з рэгулярным словаўтварэннем. Ад літ. klim‑ buoti ’кульгаць’ з ‑ša‑суфіксацыяй.

◎ *На́беражны, на́бэрэжны ’перапалены (аб гаршках)’ (Вярэн.). Магчыма, да бераг ’край’, г. зн. ’з надтрэснутымі краямі’ або ’той, які стаяў з краю (пры абпальванні)’.

Натурлівы ’схільны да самадурства, упарты, капрызны’ (Гарэц., Анім., Сл. ПЗБ, Яўс.), ’наравісты’ (Нас., Бяльк., ТС). Да натура, літаральна ’той, хто паказвае свой характар’.

Не́лупак (не́лупык) ’неслух, свавольнік’ (Яўс.). Відаць, з не і лупіць ’біць, лупцаваць’ (’біць да здзірання скуры’, Нас.), г. зн. ’той, каго не білі’.

Перама́начка фальк. ’той, хто ўмее спакусіць, прывабіць да сябе’ (Нар. Гом.). Да пера- і мані́ць (гл.). Суфікс з ласкальным значэннем — спецыфіка фальклору (песні).