Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
БВКПСабвгдежзйклмнопрстуфхцчшэюяёі

аба прыназоўнік

Ужыв. ў спалучэннях «аба мне» і (радзей) «аба ўсім (ўсёй, ўсіх)»: аба мне нічога не гаварылі, аба ўсім пытацца.

абабак назоўнік | мужчынскі род

Ядомы грыб з буравата-шэрай зубчастай шапкай, падбярозавік, бабка.

  • А. рос пад бярозай.

абабегаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і абабегчы (у 3 знач.).

  • А. знаёмых.
  • А. ўвесь горад.

|| незакончанае трыванне: абабягаць.

абабегчы дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Бягом зрабіць круг вакол каго-, чаго-н.

    • А. гумно.
    • А. вакол дома.

  2. Бегучы, абмінуць каго-, што-н.

    • Абабег нас толькі адзін спартсмен.

  3. Паспешліва, бегаючы, пабываць у многіх, у розных месцах.

    • А. ўсіх суседзяў.

  4. пераноснае значэнне: Хутка распаўсюдзіцца, стаць вядомым.

    • Навіна абабегла ўсю вёску.

|| незакончанае трыванне: абабягаць.

абабраць дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Зняць, сабраць з чаго-н., вызваліць ад пладоў.

    • А. агрэст з куста.

  2. Абакрасці, забраць усё, што ёсць.

    • Суседа абабралі да ніткі.

  3. Зняць лушпінне з чаго-н.

    • А. бульбіну.

|| незакончанае трыванне: абабіраць.

|| назоўнік: абабіранне.

абабіцца​1 дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

  1. Пра мужчыну: пераняць некаторыя жаночыя рысы, стаць дробязным, бесхарактарным.

  2. Пра жанчыну: апусціцца, стаць неахайнай.

абабіцца​2 дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

  1. Пашкодзіцца, адбіцца, адпасці (пра рэчы, тынк і пад.).

  2. пераноснае значэнне: Звыкнуцца з чым-н., перастаць заўважаць дрэннае.

    • За столькі год абабіліся, дык і зараз церпім.

|| незакончанае трыванне: абабівацца.

абабіць дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Ударамі збіць што-н., ачысціць ад чаго-н., атрэсці (размоўнае).

    • А. яблыню.

  2. Пашкодзіць паверхню чаго-н.

    • А. палец.
    • А. тынк.

  3. Прыбіваючы, пакрыць, абцягнуць чым-н.

    • А. дзверы дэрмацінам.

  4. Зрабіць прыгодным для язды.

    • А. дарогу.
    • Абабіць капейку (разм.) — зарабіць грошай.

|| незакончанае трыванне: абабіваць і абіваць.

|| назоўнік: абабіванне і абіўка.

абавязак назоўнік | мужчынскі род

Пэўнае кола дзеянняў, якія павінны абавязкова выконвацца тым, каму яны даручаны, або хто сам узяўся за іх выкананне. Усеагульны воінскі а. Грамадскія абавязкі.

абавязаны прыметнік

  1. з інфінітывам: Які мае што-н. сваім абавязкам.

    • Я а. дапамагчы таварышу.

  2. Які знаходзіцца ў даўгу перад кім-, чым-н.

    • Я многім а. гэтаму чалавеку.