ш, нескл., н.
1. Дваццаць сёмая літара беларускага алфавіта, якая мае назву «ша». Вялікае Ш.
2. Глухі, пярэднеязычны, шчылінны, шыпячы зычны гук.
ш-ш, выкл.
Разм.
1. Ужываецца як заклік да цішыні, маўчання, спакою і пад.
2. Ужываецца гукапераймальна для абазначэння гукаў, якія ўтвараюцца пры шыпенні, і пад.
шабас, ‑у; м.
1. Суботні адпачынак, суботняе свята, прадпісанае яўрэйскай рэлігіяй. Шабас быў якраз, субота, — Грэх жа брацца га работу. Крапіва.
2. Тое, што і ша́баш.
[Стараж.-яўр.]
шабасаваць, ‑сую, ‑суеш, ‑суе; незак.
Разм. Святкаваць шабас. Звычайна шабасавалі [яўрэі] па корчмах. Бядуля.
шабасавы, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і шабасовы. Многа было ў мястэчку і такіх хат, у якіх у пятніцу вечарам запальвалі шабасавыя свечкі. С. Александровіч.
шабасовы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да шабасу (у 1 знач.). Шабасовыя свечкі. ▪ Сеў і з клунка.. [Сымон] вымае Рыбу, хлеб, кладзе па дол; Няхай Шлёма прабачае: Шабасовы гэта стол! Колас.
ша́баш, ‑у, м.
У сярэдневяковых павер’ях — начное зборышча ведзьмакоў і ведзьмаў, якія ўчынялі шалёны разгул. Густая, рослая трава палегла, пераплялася, зблыталася, — няйнакш, як у ёй спраўлялі свой спрадвечны д’ябальскі шабаш тысячы маладых гуллівых чарцей. Сачанка. // перан. Зверскі ўчынак; варожы разгул. У .. [Сашкі] астаўся толькі адзін няпоўны дыск кулямёта. Ды і што ты тут зробіш, калі карнікаў поўны лес і яны, відаць, вяртаюцца з чарговага крывавага шабашу, нават жывёлу гоняць з сабой? Няхай.
шаба́ш, ‑у́, м.
Разм.
1. Заканчэнне работы; перапынак для адпачынку. Працягла гуў гудок на шабаш. Шынклер.
2. у знач. вык. Скончана, даволі; канец. — Бесхарактарны я, брат Стары, — на тон самабічавання з’ехаў Садовіч, — але пераеду ў другую школу, тады, брат, шабаш. Колас. // шаба́ш! Вокліч, каманда канчаць работу. — Шабаш, хлопцы! — падаў каманду Лапцін. Савіцкі.
[Стараж.-яўр.]
шабашнік, ‑а, м.
Разм. Той, хто падраджаецца на прыватныя выгадныя заработкі.
шабашнічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Быць шабашнікам. Ехаць шабашнічаць.