Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Курта́ч ’кароткае на ваце мужчынскае паліто’ (Сцяшк.). Гл. куртаў.

Куртэ́ль ’малы ростам чалавек’ (Жыв. сл.). Да куртах (гл.).

Ку́рцік1 ’малы, куртаты’ (Сцяшк.). Гл. курта1.

Ку́рцік2 ’курта’ (Бяльк., Сержп. Пр., Сержп. Грам., Мат. Маг.). Да курта3 (гл.).

Курч1 ’карчага’ (З нар. сл.). Да курчыцца (гл.).

Курч2 ’сабака з пароды хартоў, сетэр’ (Гарб.). Запазычанне з польск. kurcz ’тс’ (Слаўскі, 3, 394–395).

Курча́ць ’кумкаць’ (Мат. Гом.). Гукапераймальнае.

Курчу́к ’рана ў храпе’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. літ. kurčiūkas ’тс’ (Сл. паўн.-зах., 2, 585). Балтызм.

Курчы́ны ’жэрдкі ў хаце пад столлю, на якія вешаюць адзежу’ (Бяльк., Рам., Мат. Маг., Пал.). Да курчі (гл.).

Ку́рчыцца ’сціскацца ўсім целам’ (ТСБМ, Шат., З нар. сл.). Укр. корчитися, рус. корчиться ’тс’, ст.-слав. кърчити, серб.-харв. кр̏чити се, славен. kŕčiti se ’тс’, польск. kurczyć się, чэш. krčiti sě, славац. kŕčiť ’тс’. У польскай мове r > ur, таму трэба думаць, што бел. курчыцца ўзнікла пад уплывам польск. kurczyć się. Індаеўрапейскіх і балтыйскіх паралелей няма (гл. Слаўскі, 3, 396–397).

Ку́рштаць ’цягнуць, выцягваць (з чаго-небудзь)’ (Федар. Рук.). Параўн. курстацца (гл.).

Ку́ры ’гульня’: «Той, хто водзіць з завязанымі хусткай вачыма, ходзіць па хаце з распрасцёртымі рукамі і стараецца каго‑небудзь злавіць» (Нар. словатв.). Параўн. курмыш (гл.). Да кура (гл.).