Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Ке́глі ’гульня, якая заключаецца ў збіванні шаром драўляных слупкоў’ (ТСБМ). Праз рус. кегли з ням. Kegel ’кегель, конус’ (Фасмер, 2, 220).

Ке́да ’загарадка’ (Сцяшк. Сл.). Няясна. Фанетыка і геаграфія слова сведчаць аб магчымасці балт. паходжання. Параўн., аднак, семантычна далёкае kede ’лаўка, табурэт’.

Ке́дзюсь ’калісьці, некалі, даўней, у старыцу’ (Нар. лене ). Гл. кедысь.

Кедр ’хвойнае дрэва’ (ТСБМ). Укр. кедр, рус. кедр, ст.-рус. кедръ, ст.-слав. кедръ. Стараславянскае запазычанне са ст.-грэч. κέδρος ’тс’ (Фасмер, 2, 221).

Ке́ды ’спартыўны абутак’ (ТСБМ). Праз рус. кеды ад праблематычнага англ. уласнага імя Kads (Голуб-Ліер, 239).

Ке́дысь ’калісь’ (Сл. паўн.-зах., Нар. лекс.). З польск. kiedyś ’тс’.

Ке́зам ’скоса’ (Сцяшк. Сл.). Параўн. кезнуцца (гл.).

Ке́знуцца ’капрызіце, непакоіцца’ (Сл. паўн.-зах.). Лексічнае пранікненне з балт. Параўн. літ. kelzołis, keiziotis ’валтузіцца, кідацца’ (там жа, 456). Балтыйскае паходжанне пацвярджаецца таксама геаграфіяй беларускага слова. Параўн. яшчэ кезам (гл.) у фразе «кезам прайшла калʼа нас, нʼичога пʼе сказала» (Сцяшк. Сл., 208).

Ке́каць ’гагатаць’ (Мат. Гом.). Гукапераймальнае. Параўн. гегаць (гл.).

Ке́кіліха ’тоўстая жанчына’ (Мат. Маг.). Няясна. Магчыма, да літ. kekė ’кісць, гронка, куча’ з дапамогай экспрэсіўна^ суфікса (л)іха.