máchen

1.

vt

1) рабі́ць; вырабля́ць, выко́нваць

2) склада́ць, раўня́цца

zwei mal vier macht acht — два ў чаты́ры бу́дзе [раўня́ецца] во́сем

das macht viel — гэ́та склада́е вялі́кую су́му; гэ́та ігра́е ва́жную ро́лю

das macht fünf Éuro — гэ́та склада́е пяць е́ўра

das macht nichts — гэ́та нічо́га не зна́чыць

2) прыво́дзіць у пара́дак

das Bett ~ — засціла́ць ло́жак

die Háare ~ — прычэ́свацца

3) з’яўля́цца, быць (кім-н.)

den Léhrer ~ — разм. наста́ўнічаць

4) заключа́ць (саюз), утвара́ць (грамадства)

búnte Réihe ~ — сядзе́ць упераме́шку (напр., мужчыны і жанчыны)

5) мець вы́нікам

Pléite ~ — пацярпе́ць фія́ска [няўда́чу], збанкру́ціцца

6) падыма́ць, рабі́ць (шум)

Radáu ~ — шуме́ць, сканда́ліць

gróßes Áufsehen ~ — рабі́ць сенса́цыю

7) завяршы́ць, зрабі́ць

éine Partíe ~ — згуля́ць па́ртыю (у шахматы)

Ánspruch auf etw. (A) ~ — прэтэндава́ць на што-н.

8) рабі́ць, прычыня́ць, выкліка́ць

j-m Angst ~ — наганя́ць на каго́-н. страх

j-m Vergnügen ~ — прыно́сіць каму́-н. задавальне́нне

9) рабі́ць (сабе)

sich (D) über etw. (A) Gedánken ~ — турбава́цца, непако́іцца, хвалява́цца аб чым-н.

es sich (D) bequém ~ — уладко́ўвацца зру́чна [ёмка, вы́гадна]

10)

j-m Recht ~ — дагадзі́ць (каму-н.)

j-m etw. déutlich ~ — растлума́чыць каму́-н. што-н.

sich an etw. (D) ~ — бра́цца за што-н. (напр., за работу)

sich auf den Weg ~ — выпраўля́цца ў даро́гу

was macht dein Deutsch? — як твае́ по́спехі з няме́цкай мо́вай?

mach, dass du fórtkommst! — выбіра́йся [прэч] адсю́ль!

◊ sich dünn(e) [aus dem Staub] ~ — разм. зні́кнуць, зліня́ць, уцячы́

2.

vi разм.

1)

acht Stúnden ~ — працава́ць во́сем гадзі́н

mach schnell!, máche, máche! — хутчэ́й!

ich mach ja schon! — за́раз!, хвілі́нку!

2) (in D) гандлява́ць (чым-н.)

in Textíli¦en ~ — гандлява́ць ткані́най

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

mieć

незак.

1. мець;

mam książkę — у мяне ёсць кніга;

ona ma 30 lat — ёй 30 гадоў;

nie ma go w domu — яго няма дома;

mieć nadzieję — мець надзею, спадзявацца;

mieć posłuch — карыстацца аўтарытэтам; мець аўтарытэт;

co on do mnie ma? — што ён ад мяне хоча?;

mieć pieczę (nad czym) — наглядаць, назіраць (за чым);

którego dziś mamy? — якая сёння дата?;

mieć urazę do kogo — мець крыўду на каго; крыўдаваць на каго;

mieć za złe — ставіць у віну, абвінавачваць;

mieć co na sobie — быць апранутым у што;

nie ma czasu — няма часу;

nie ma co czekać (żałować) — няма чаго чакаць (шкадаваць);

nie ma się czemu dziwić — нічога дзіўнага;

nie ma za co! — няма за што! (у адказ на падзяку);

mieć wykład — чытаць лекцыю;

mieć występ — выступаць;

mieć słuszność — мець рацыю;

mieć na uwadze — мець на ўвазе;

mieć chęć na co — хацець што;

2. kogo za kogo/co лічыць каго кім/чым;

mieć kogo za wielkiego artystę — лічыць каго вялікім артыстам;

mieć za dobrego mówcę — лічыць добрым прамоўцам;

mieć kogo za nic — ні ў што не ставіць каго;

3. быць неабходным, быць павінным;

miał być na posiedzeniu — ён павінен быў быць на паседжанні;

masz to zrobić! — ты павінен (мусіш) гэта зрабіць!;

mam list do napisania — я павінен напісаць пісьмо, мне трэба напісаць ліст;

ma się rozumieć — гэта само сабою зразумела;

mieć miejsce — мець месца;

mieć na pieńku — быць у нацягнутых адносінах;

masz tobie! — вось табе і на!;

masz za swoje! — так табе і трэба!;

mam! — ясна!; зразумела!; дайшло!;

mam to gdzieś груб. мне гэта да аднаго месца

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

але́ ​1, злучн.

I. супраціўны.

1. Злучае процілеглыя члены сказа і сказы; па свайму значэнню адпавядае словам «а», «аднак», «наадварот». І вось ён, горад, зноў перад намі, скалечаны, але жывы. Шамякін. З партызанамі поруч ступала невысокая жанчына, яшчэ маладая, але з плецівам першых маршчын каля вачэй. Мележ. Палешукі стаялі, як строгія і справядлівыя суддзі, але сур’ёзныя твары іх часта рабіліся вясёлымі, і дружныя покаты смеху напаўнялі вуліцу. Колас. // Прылучае процілеглыя члены сказа і сказы з абмежавальным адценнем; адпавядае слову «аднак». Малады чалавек гаварыў па-беларуску, але з моцным польскім акцэнтам. Колас. [Максім:] — Чалавечына добры, розуму — бездань, але трошкі і старазаветны. Брыль. Слухачы засмяяліся, але іх смех быў прыязны. Мележ. // Падкрэслівае проціпастаўленне галоўнага сказа даданаму ўступальнаму або аднаго з членаў сказа другому з уступальнымі злучнікамі «хоць», «хаця» і інш. Стары млын хоць ужо і не працаваў доўгі час, але грэбля была яшчэ моцная і ўтварала прасторны стаў. Чарнышэвіч. Хоць і холадна яшчэ, марозна, але паварочвае ўжо на вясну. Арабей. [Сымон:] — Хоць малады [Грышка], але, відаць, бывалы. Танк. // Ужываецца ў спалучэнні са злучнікам «затое» пры замяшчальным проціпастаўленні. Пясчаныя глебы, але затое колькі іншых выгад! Шамякін. [Свідэрскі:] Свідэрскі не ваяка, гэта так, Але затое першы між гуляк. Глебка.

2. Злучае члены сказа і сказы з узаемным выключэннем; па свайму значэнню адпавядае злучнікам «а», «аднак». [Яўмень:] Ты ведаеш, але казаць не хочаш! Чарот. Зморанасць усяго цела магла скончыцца толькі пасля сну, але спаць не даваў холад. Чорны. У гэтым баі маёр Караневіч быў ранены, але не пакінуў каманднага пункта. Крапіва. Нявідны стаяў і цярпліва лавіў зручны момант, каб выйсці з свае засады. Але момант гэты не налучаўся. Колас.

3. Злучае сказы, у адным з якіх выказваецца неадпаведнасць таму, аб чым гаворыцца ў другім сказе. Столь гатова была ўпасці, але яе трымалі тры свежа абструганыя жардзіны. Чорны. Быў.. [дзед Талаш] там ці не быў, напэўна ніхто не ведаў. Але ж людзі называлі яго імя. Колас.

II. далучальны.

1. Далучае сказы і члены сказа, якія развіваюць, дапаўняюць або паясняюць выказаную думку, паўтараючы пры гэтым адно з слоў папярэдняга сказа ці словазлучэння. Ты ад мяне цяпер далёка, Але і з той далечыні Гараць вясёлкай яснавокай Твае прывабныя агні. Колас. Кожны выбірае сам сабе шлях да шчасця, але толькі яно не заўсёды даецца лёгка і проста. Паслядовіч. [Несцяровіч:] — Людзей нам патрэбна многа, але такіх, якія працуюць. Чорны.

2. Далучае члены сказа і сказы, звязаныя паміж сабой часавай паслядоўнасцю (часта ў спалучэнні з прыслоўямі часу або словамі, якія абазначаюць час). На лесніковым двары забрахаў сабака, але зараз жа сціх, відаць, пазнаўшы гаспадара. Паслядовіч. Люба зачыніла дзверы, але праз хвіліну хтосьці пачаў стукаць у іх. Чорны. З аднаго паста абазваўся кулямёт, але пасля першага стрэлу з «трыццацьчацвёркі» ён змоўк. Мележ.

3. Ужываецца ў пачатку самастойных сказаў пры рэзкім пераходзе да новай думкі або новай тэмы выказвання; адпавядае злучніку «ды». Нават Ячны і той маўчаў... Але што я кажу, — ён, бадай, лепш за ўсіх разумеў, што за свята было для Івана ў той дзень. Брыль. [Пан:] — Бяры сабе з маёнтка, што пажадаеш, ды ідзі дахаты, каб я цябе больш не бачыў! — Добра, — кажа дзяўчынка. — Але мне хочацца на адыход цябе віном пачаставаць. Якімовіч.

4. Выкарыстоўваецца ў мове адной асобы пры адказе самому сабе ці нязгодзе з самім сабою або на пачатку рэплікі пры адказе субяседніку. [Лютынскі:] Тут канечне доктар патрэбен. Але дзе нам узяць яго? Крапіва. На возеры мяце пазёмка, рухомы снег схаваў ворагаў, якія заляглі, накрыліся халатамі і, безумоўна, некуды паўзуць. Але куды? Адступаюць назад ці падпаўзаюць да берага, да нас? Шамякін. [Ніна:] «Мусіць, доля, лёс мой такі ўжо, што суджана прапасці ні за што... Але ж не! Знайду і на.. [Лявона] ўправу...» Галавач.

III. у знач. нескл. наз., н.

Акалічнасці, якія перашкаджаюць ажыццяўленню чаго‑н. Ніякіх «але».

але́ ​2, часціца.

1. сцвярджальная. Ужываецца пры сцвярджальным адказе або згодзе з чым‑н. [Наведвальнік:] — Магу вас запэўніць, тыя [стравы] надзвычай каларыйныя. [Жанчына:] — Ну, але, але. А от ці смачныя, а? Васілёнак.

2. узмацняльная (у спалучэнні з часціцай «ж» і наступным «і»). Выказвае здзіўленне, захапленне, абурэнне, іронію. Але ж і навальніца! Але ж і нягоднік! Але ж і ты добры, нечага сказаць. □ [Купрыян:] — Ну, ты, брат Мікіта, і дока! Але ж і на выдумкі хват! Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

за прыназ

1. hínter (A на пыт «кyды?», D на пыт «дзe?»); jénseits (G) (па той бок); áußerhalb (G) (звонку);

за ха́тай hínter dem Haus;

за рако́й jénseits des Flússes;

2. (следам) nach (D);

адзі́н за адны́м éiner nach dem ánderen;

крок за кро́кам (павольна) Schritt für Schritt; (паступова) allmählich, Schritt um Schritt;

3. (дзеля, на карысць) für (A);

змага́цца за што-н für [um] etw. kämpfen;

4. (каля) an (A на пытанне «кyды?», D на пытанне «дзe?»);

се́сці за стол sich an den Tisch sétzen;

сядзе́ць за стало́м am Tisch sítzen*;

5. (на працягу часу) während (G), im Láufe (G); in (D);

за апо́шні час in létzter Zeit;

6. (для абазначэння высновы, прычыны) für (A), wegen (G);

узнагаро́дзіць каго-н за што-н j-n für etw. áuszeichnen (чым-н mit D);

бяле́йшы за снег wéißer als Schnee;

чарга́ за табо́й du bist dran, du bist an der Réihe;

за выключэ́ннем [выня́ткам] mit Áusnahme von (D); áusgenommen (A);

за по́ўнач nach Mítternacht;

піць за чыё-н здаро́ўе auf j-s Wohl [Gesúndheit] trínken*;

за і су́праць das Für und Wíder, Pro und Kóntra [Cóntra];

за кошт auf Kósten; durch (A)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

put [pʊt] v.(put)

1. кла́сці; ста́віць; змяшча́ць;

put the children to bed кла́сці дзяце́й спаць;

put smb. in prison пасадзі́ць каго́-н. у турму́;

put an end to smth. пакла́сці кане́ц чаму́-н.

2. запі́сваць; выка́зваць, фармулява́ць;

put smth. in paper/in writing выклада́ць што-н. на папе́ры/у пісьмо́вай фо́рме

♦

put the blame on smb. звалі́ць ві́ну на каго́-н.;

put smth. right вы́правіць што-н.

put about [ˌpʊtəˈbaʊt] phr. v. BrE, infml распаўсю́джваць, рабі́ць шырокавядо́мым

put across [ˌpʊtəˈkrɒs] phr. v. растлума́чыць; паве́даміць

put aside [ˌpʊtəˈsaɪd] phr. v. адкла́дваць (убок); збіра́ць (запа́сіць) гро́шы

put away [ˌpʊtəˈweɪ] phr. v.

1. прыма́ць, хава́ць

2. адклада́ць гро́шы

3. infml садзі́ць у турму́

put back [ˌpʊtˈbæk] phr. v.

1. пакла́сці на ме́сца

2. затры́мліваць

3. пераво́дзіць стрэ́лкі гадзі́нніка наза́д

4. адкла́дваць (пра сустрэчу, пасяджэнне)

put down [ˌpʊtˈdaʊn] phr. v.

1. кла́сці, ста́віць

2. запі́сваць

3. : put smb. down зневажа́ць каго́-н.

put forward [ˌpʊtˈfɔ:wəd] phr. v.

1. пераво́дзіць стрэ́лкі гадзі́нніка ўпе́рад

2. уно́сіць (прапанову), прапано́ўваць

put in [ˌpʊtˈɪn] phr. v. перабіва́ць, перапыня́ць; уме́швацца ў размо́ву

put off [ˌpʊtˈɒf] phr. v.

1. адкла́дваць, перано́сіць

2. выкліка́ць непрые́мнае пачуццё

put on [ˌpʊtˈɒn] phr. v.

1. надзява́ць, апрана́ць

2. уключа́ць (святло, тэлевізар і да т.п.)

3. павялі́чваць

4. ста́віць, арганізо́ўваць (п’есу, выставу і да т.п.)

put out [ˌpʊtˈaʊt] phr. v.

1. выстаўля́ць, выве́шваць

2. выпуска́ць

3. тушы́ць, гасі́ць

put through [ˌpʊtˈθru:] phr. v. злуча́ць (па тэлефоне)

put together [ˌpʊttəˈgeðə] phr. v. злуча́ць; састаўля́ць, збіра́ць

put up [ˌpʊtˈʌp] phr. v.

1. падыма́ць

2. (for) ста́віць, выстаўля́ць (на продаж)

3. будава́ць

4. спыня́цца (у гатэлі, матэлі і да т.п.)

5. прыміры́цца;

put up with smth. цярпе́ць што-н., міры́цца з чым-н.

6. вылуча́ць кандыдату́ру

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

spirit [ˈspɪrɪt] n.

1. дух, душа́;

spirit and matter дух і матэ́рыя;

the world of spirit духо́ўнае жыццё;

strong in spirit мо́цны ду́хам

2. eccl. the Spirit Бог;

the Holy Spirit Святы́ Дух

3. дух, здань, пры́від;

an evil spirit чорт, д’я́бал;

raise spirits выкліка́ць ду́хаў;

believe in spirits ве́рыць у пры́віды

4. нату́ра, асо́ба, індывідуа́льнасць;

He is a generous spirit. У яго шырокая душа;

She is an independent spirit. Яна незалежная асоба.

5. хара́ктар, эне́ргія, мара́льная сі́ла;

a man of spirit мо́цны ду́хам чалаве́к;

break smb.’s spirit злама́ць чый-н. дух;

put spirit into smb. натхня́ць каго́-н.;

go at smth. with spirit го́рача бра́цца за што-н.

6. настро́й, душэ́ўны стан; стан душы́;

high/low spirits до́бры/дрэ́нны настро́й;

animal spirits жыццяра́даснасць, бадзёрасць;

the holiday spirit свято́чны настро́й;

be out of spirits быць у ке́пскім настро́і;

Keep up your spirits! Трымайся!

7. агу́льная тэндэ́нцыя, дух (часу);

the spirit of the age дух эпо́хі;

the college spirit адда́насць трады́цыям кале́джа

8. мэ́та, наме́р, за́дняя ду́мка;

do smth. in a spirit of mischief рабі́ць не́шта са злым наме́рам;

take smth. in the right spirit разуме́ць што-н. пра́вільна

9. спірт, спіртны́я напо́і;

methylated spirit(s) дэнатура́т;

spirit(s) of ammonia/hartshorn нашаты́рны спірт;

spi rit(s) of turpentine шкіпіна́р; тарпанты́на

♦

in spirit у ду́мках;

the spirit is willing (but the flesh is weak) дух жада́е, але́ плоць слаба́я; ≅ хо́чацца, ды ко́лецца

spirit away [ˌspɪrɪtəˈweɪ] phr. v. та́йна cкра́сці, вы́красці;

He was spirited away by a policeman before we had a chance to speak to him. Яго забраў паліцэйскі, перш чым мы змаглі пагаварыць з ім.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

by

[baɪ]

1.

prep.

1)

а) блі́зка; по́бач, ля

by a river — каля рэ́чкі, блі́зка рэ́чкі

Sit by me — Сядзь каля́ мяне́

б) паўз, мі́ма; за

a path by the river — сьце́жка паўз рэ́чку

We went by the house — Мы прайшлі мі́ма до́му

2) па, праз

by the way —

а) па даро́зе

б) між і́ншым

to go by the bridge — е́хаць (ісьці́) праз мост

3) (тво́рны склон без прыназо́ўніка)

а) to destroy by fire — зьні́шчыць агнём

б) to travel by train — падаро́жнічаць цягніко́м

4) на

а) (пры мно́жаньні, дзяле́ньні або́ падава́ньні паме́раў)

multiply by two — памно́жыць на два

a room five by six metres — пако́й пяць мэ́траў на шэсьць

б) to sell by the pound — прадава́ць на фу́нты

в)

taller by a head — вышэ́йшы на галаву́

larger by half — бо́льшы на пало́ву

5) зго́дна з чым

by agreement — зго́дна з умо́вай

by law — зго́дна з зако́нам

6) каля, не пазьне́й, як

be there by nine o’clock — будзь там каля́ дзявя́тае гадзі́ны

7) у, у ча́се

by day — удзе́нь

by night — уно́чы

8) па

step by step — крок па кро́ку, паступо́ва

little by little — пакрысе́

2.

adv.

1) тут жа, каля́

near by — блі́зка

2) мі́ма, паўз

days gone by — міну́лі дні

A car dashed by — Пране́слася а́ўта

3) набо́к, збо́ку; недалёка

to put something by — пакла́сьці не́шта збо́ку

•

- by all means

- by and by

- by and large

- by chance

- by oneself

- by the by

- by the way

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Séele

f -, -n

1) душа́

aus tíefster ~ — ад усёй душы́ [глыбіні́ душд]

das brennt mir auf der ~ — гэ́та му́чыць мяне́ [кро́іць душу́]

sich (D) etw. von der ~ herúntersprechen* — вы́сказаць, што ёсць на душы́, аблягчы́ць душу́

sich in die ~ hinéin schämen — саро́мецца да глыбіні́ душы́

die ~ híngeben* [áushauchen] — вы́пусціць дух, паме́рці, адда́ць Бо́гу душу́

er ist mit Leib und ~ bei der Árbeit — ён уве́сь у рабо́це

sie sind ein Herz und éine ~ — яны́ жыву́ць душа́ ў душу́

éine ~ von einem Ménschen — душа́-чалаве́к

2)

kéine ~ war zu séhen — не было́ віда́ць ні адно́й душы́

3) бат. буймі́на

4) тэх. стрджань; жы́ла (кабеля)

5) вайск. кана́л (дула)

◊ sich (D) die ~ aus dem Léibe wárten — бяско́нца до́ўга чака́ць

j-m etw. auf die ~ bínden* — перакана́ўча прасі́ць каго́-н. заня́цца [паціка́віцца] чым-н.

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

was

(G wéssen, a was)

1.

pron inter

1) што

~ für ein? — што за?, які́?

~ ist das? — што гэ́та (тако́е)?

~ denn? — што менаві́та?

2) у знач. узмацняльнай часціцы, разм. што ж, ну i

~ du nicht (álles) sagst! — ды(к) што ж ты гаво́рыш!

ach ~! — зусі́м не!, глу́пства!, лухта́!

2.

pron rel што

~ auch… — што б ні было́

das, ~ du sagst — то́е, што ты ка́жаш

kóste es, ~ es wólle — чаго́ б то́е [яно́] ні каштава́ла, любо́й цано́й

◊ früh übt sich, ~ ein Méister wérden will — ≅ майстэ́рству навуча́юцца з мало́га

3.

pron indef разм. не́шта, штоне́будзь, што́сьці

das ist ~ ánderes — гэ́та не́шта і́ншае

◊ bésser ~, als nichts — лепш хоць што-не́будзь, чым нічо́га

spáre ~, so hast du ~ — ≅ беражы́ [ашчаджа́й] капе́ечку на чо́рны дзень

lérne ~, so kannst du ~ — ≅ гра́маце вучы́цца – заўсёды згадзі́цца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Луг 1, лужок ’сенажаць, пераважна заліўная, пакрытая шматгадовай травой’, ’забалочанае месца, парослае хмызняком і дрэвамі, поплаў’ (Нас., Яруш., ТСБМ, Зеньк., Бес., Бяльк., Клім., Сцяшк., Касп., ТС, лях., Янк. Мат.), ’балоцістая сенажаць’ (Сл. ПЗБ), луог ’лагчына’ (Сержп., Грам.); ’сухадольны лог’ (мазыр., пух., слаўг., шчуч., Яшк.), ’лес, лісцевы лес на абалоні’, ’лес на нізкім месцы, парослы травой’ (Зеньк., Шн., Бяс.; жытк., Талстой), ’алешнік у нізіне’ (Сержп. Грам.), лужок ’некалькі дрэўцаў у лагчыне сярод поля’ (Прышч., дыс.), лужэйка ’поплаў, лужок’ (калінк., Сл. ПЗБ). Укр. луг ’лес у нізіне’, ’сенажаць, луг, парослы травой і кустамі’; рус. луг ’заліўная сенажаць, лясістая абалона’, ’забалочаная нізіна, паша’, ст.-рус. лугъ ’лес, дуброва’, ’балота’, ’заліўная сенажаць’, ’нізіна, нізкі бераг, пакрыты травою, кустамі, трыснягом’, ’лес, дуброва, лесастэп’; польск. ląg, łęgi ’забалочаны (у даліне ракі) луг, парослы кустамі’, ’лес, поле на такіх лугах’, ’роўнае поле, нізіна’, н.-луж. ług ’забалочаная даліна’, ’мокры луг’, чэш. luh ’лес над ракой’, ’луг’, ст.-чэш. ’лес, гай’, ’луг у лесе’, ’даліна’, славац. luh ’лес над вадой’, ’высокі лес на мокрай глебе’, славен. lǫ̂g ’нізкі лес’, ’луг над вадой з рэдкімі дрэвамі’, серб.-харв. лу̑г ’лес, гай’, ’чарот’, макед., балг. лаг, лак, лък, лъг, лъгъ́т ’нізіна, абалона’, ’луг, сенажаць’, ’лясок на мокрым лузе’, ’яр, парослы густым лесам’, ’раўніна ля ракі’, ’гай, дуброва’, ’лес уздоўж ракі’, ’ручэй з парослымі лесам берагамі’, ’нізкае месца на лузе’, ’лес з вялікіх дрэў’, тырнаўск. луг ’паляна, паша’, ’клін паміж дзвюма рэкамі’, ст.-слав. лѫгъ ’гай, малы лес’. Прасл. lǫgъ ’лука, балонь, нізкі лес на поплаве, багна’ (параўн. яшчэ каш. lëgnoc są ’пакрывіцца на дажджы і сонцы’, lëgti ’нізінны’, legńica ’яма’, lëga ’нізіна’, рус. сіб. ла́га ’вільготнае месца ў зарасніках’, ’яма з вадой, лужа’), і.-е. адпаведнікам да якога з’яўляецца літ. léngė ’поле, луг у нізіне і інш.’ Узыходзіць да і.-е. *leng‑ ’згінаць’, сіноніма да блізкага *lenk‑ > лука́ (Слаўскі, 5, 79–82; Фасмер, 2, 527; Махэк₂, 343; Скок, 2, 327; Бязлай, 2, 147–148; БЕР, 3, 336–537).

Луг 2 ’нізкае месца, лужа з вадой’, ’невялікі вадаём у полі ці ў лесе, які часам перасыхае ўлетку’ (Федар. I, Федар. 2, Яшк., ТС, Сл. ПЗБ), лужок ’азярцо сярод лугу, натуральны вадаём’, ’невялікая балаціна, дзе не высыхае вада’ (ТСБМ, Сл. Брэс., Сл. ПЗБ; слуц., КЭС; Бір. дыс.). Ст.-польск. ług ’багна, дрыгва’, славінск. łuk, каш. ług ’тс’, ług ’лужок сярод поля’, палаб. lai̯g ’луг, паша’, н.-луж. ług ’дрыгва, якая зімою пакрываецца вадой, а летам высыхае, і там расце трава’, в.-луж. łuk ’дрыгва’. Прасл. паўн.-зах. lugъ ’балота, дрыгва’. І.‑е. адпаведнікі: літ. liū̃gas ’дрыгва, лужа’, lū́gos, lū̃gas ’глыбокае месца, напоўненае вадой’, ’балота’, ’дрыгва’, ’ставок’, ’яма на дне ракі’, ілір. lugas/luga ’дрыгва’ > алб. lëgatë ’лужа, балота’ (Слаўскі, 5, 298–299). У сучасных слав. мовах і дыялектах семантыка луг 1 і луг 2 часта змешваецца.

Луг 3, малар. луз ’шчолак з попелу, залітага варам’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Сержп. Грам., Бір. дыс., Клім., Сцяшк., Уладз., Бяльк., Шат., Касп., ТС; зэльв., Сцяц. Словаўтв.; лях., Янк. Мат.; Сл. ПЗБ; Сл. Брэс.; КЭС, лаг.). Укр. луг, рус. смал., кур. луг ’тс’, луга ’раствор галына’, польск. ług ’луг’, каш. lug (lëgu) ’луг, мыла, змыліны’, палаб. lau̯g ’луг, шчолак’, н.-луж. ług ’тс’, в.-луж. łuh ’пратрава, дубільнік’; чэш. louh, ст.-чэш. lúh ’луг’, ’мача’, славац. lúh ’брудная вада пасля мыцця’, ’раствор, у якім апрацоўваюцца маткі пражы’, славен. lúg, lùg ’луг’, серб.-харв. лу̑г ’тс’, ’попел’, чак. (з XV–XVII стст.) luga ’тс’, макед. луга ’луг’, балг. луга́, лу́га, лугя ’луг’, ’асадак, які застаецца, калі вараць мыла’. Прасл. lugъ/luga ’луг як мыючы і адбельваючы сродак’ (Машынкі, Kultura Sl., 1, 616). Мартынаў (Лекс. взаим., 166–168) не выключае запазычанне з прасл. у прагерм. (laugō), у чым сумняваецца Слаўскі (5, 296–298), паводле якога прасл. lugъ — запазычанне са ст.-в.-ням. louga (с.-в.-ням. louge, суч. ням. Lauge ’луг’), luhhen ’мыць’ < і.-е. *lou‑/*louə ’мыць’ (параўн. ст.-грэч. λούω ’мыюся’, лац. lavō, lavāre ’тс’, ’купацца’, арм. loganam ’купаюся’, хецк. lah(h)u‑ ’ліць’. Гэтак жа БЕР, 3, 485; Скок, 2, 326; Бязлай, 2, 155. Бернекер (744), Брукнер (314), Фасмер (2, 527–528), а таксама Курыловіч (Przegląd Zach., 1951, 5/6, 201–202) меркавалі, што lugъ з’яўляецца запазычаннем з с.-в.-ням. louge або нават з ням. Lauge. Слаўскі (5, 297) указвае на польск. мову як пасрэднік для ўзнікнення бел. і ўсх.-слав. луг, а Фасмер (2, 527) — польск. і чэш. мовы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)