1. Разрыхляць бараной зямлю. Прыйдзе вясна, трэба баранаваць, культываваць зябліва.Пестрак.// Апрацоўваць пры дапамозе бараны ўсходы пасеянага, пасаджанага. Яшчэ зусім нядаўна Коля працаваў на гэтых палетках: выбіраў і ссыпаў у капцы бульбу, а пасля і жыта баранаваў.Якімовіч.
2.Разм. Пакідаць баразну, след (пра што‑н., што можа драпаць). Жэрдка баранавала зямлю. □ Антось Байбак нават пайшоў у скокі і баранаваў пясок на вуліцы старымі ботамі.Колас.
•••
Баранаваць нагамі — валачыць ногі (пра п’янага).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жылі́на ’трама, жэрдка’ (палес., Нар. сл., 223). Рус.гом.жилинка (націск?) ’тонкі прут’. Магчыма, утворана ад наз. жыла суфіксам ‑ін‑а са знач. адзінкавасці (гл. Сцяцко, Афікс. наз., 208–209). Жыла ў гэтым выпадку ў знач. ’галіны, жэрдкі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скамлёты ‘тонкая жэрдка з трыма сучкамі на канцы (знімаць яблыкі)’ (мядз., Нар. словатв.). Утворана ад *скаміць, скамлю (гл. скамы) з суф. ‑от‑ + канчатак мн. л., першапачаткова назва дзеяння. Не выключана фармальнае збліжэнне з камлёт ‘саматканая суконная спадніца’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Перасо́лка ’планка, якой змацоўваюцца ножкі стала’ (Касп.; в.-дзв., рас, Шатал.), пырысоля, пырысюл ’жэрдка пад столлю каля печы для прасушкі адзення’ (драг., Нар. сл.). З перасоў (гл. далей): капцовае ‑ў успрымалася як паходнае з *-/ъ (напр., *bу!ь > оуў ’быў’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
perch
I[pɜ:rtʃ]1.
n.
1) жэ́рдка для пту́шак, высо́кае бясьпе́чнае ме́сца
2) ме́ра даўжыні́ 5,03 мэ́траў
2.
v.
спусьці́цца і се́сьці (пра пту́шку); усе́сьціся высо́ка
II[pɜ:rtʃ]
n., pl. perches or (collect) perch
аку́нь -я́m. (ры́ба)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
rail
I[reɪl]
n.
1) драўля́ная жэ́рдка, жале́зная рэ́йка
stair rails — по́ручні, парэ́нчы pl.
fence rails — жэ́рдкі ад пло́ту
2) чыгу́нка f.
ship by rail — пераво́зіць чыгу́нкай
3) агаро́джа f.
•
- rail in
- rail off
II[reɪl]
v.i.
го́рка нарака́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Крутарэ́лі ’кружалы (калаўрот)’ (Бяльк.). Робіцца так: убіваецца кол ў лёд на лузе ці возеры, замарожваецца, на яго насаджваецца кола, да кола прымацоўваецца жэрдка, да яе канца прывязваюцца санкі. Параўн. круцёлка1 (гл.). Кантамінаваная або складаная лексема *крута‑арэлі. Параўн. круціць (гл.) і арэлі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вадзі́ла1 ’вага ў студні з жураўлём’ (ДАБМ, 809). Да вадзіць1. Словаўтваральная паралель тачыла.
Вадзі́ла2 ’павадок у каня’ (Дзмітр.). Да вадзіць. Параўн., аднак, рус.удила ’тс’.
Вадзі́ла3 ’прылада гнуць палазы’ (Бяльк.). Да вадзіць. Параўн. укр.водило ’доўгая жэрдка, варочаючы якой згінаюць калёсны вобад’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Папле́ціна ’прут, якім прымацоўваецца салома да лат пры крыцці страхі’ (ТСБМ, Нас., Шат., Касп., Бяльк., Бір. Дзярж., Шн. 2, Янк. 3.), попле́ціна ’тс’ (Шушк.), ’кусок палкі’ (Бір. Дзярж.), ’доўгая палка’ (Сл. ПЗБ), ’жэрдка, якая кладзецца на кроквы’ (ТСБМ). Дэрыват з суф. ‑іна ад паплесці, папляту (гл. плесці).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пры́жма, мн. л. пры́жмы ’паплёт (у страсе паверх саломы)’ (слаўг., чэрык., ЛА, 4). Прыставачна-суфіксальнае ўтварэнне ад слаба зафіксаванага (вынік выціскання групай з коранем ціс(н)‑) жаць, жму ’ціснуць’ (гл.) < прасл.*žęti, *žьmǫ. Параўн. рус.разан., калуж., арханг.прижи́м ’тонкая жэрдка, якой прыціскаюць, замацоўваюць саламяную страху’.