Жвала ’васкавая залоза ў пчалы’ (палес., Лексика Пол., Шатал.). Рус.дыял.жва́ло ’сківіца бяззубай жывёлы’, укр.палес.жва́ло ’васкавая залоза ў пчалы’, серб.-харв.жва̏ло ’пашча, глотка; цясніна’, жва̏ље ’сківіца; сліна; цуглі; заедзі’, славен.žvála ’цуглі’. Макед.џвало ’рот звера’. Прасл.*žьv‑a‑l‑o ўтворана ад *žьv‑a‑ (гл. жава́ць) з суфіксам ‑л‑о. Скок, 3, 690.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ruminate
[ˈru:mɪneɪt]1.
v.t.
1) перажо́ўваць е́жу; жава́ць жва́чку
2) Figur. разду́мваць, абду́мваць, разжо́ўваць
He ruminated on the strange events of the past week — Ён разважа́ў пра незвыча́йныя падзе́і міну́лага ты́дня
2.
v.i.
сузіра́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
*Ля́маць, лельч.ля́мать ’балбатаць, ляпаць’ (Нар. лекс.) і пін.ля́маты ’паволі есці’ (КЭС) з’яўляюцца дыялектнымі сінонімамі да ле́мзаць1, 2 ’тс’ (гл.) з выпадзеннем зычнай ‑з‑, якая пашырае аснову. Параўн. рус.пск., калін., перм., арханг.ля́мать ’паволі есці, вяла жаваць ежу’. Чаргаванне ля‑/ле‑, як у рус.урал.ле́мза́, лемзя́ ’расцяпа, разява’, свярдл.ля́мза, лямза́ ’тс’, пск., цвяр.ля́мза ’павольны, някемлівы чалавек’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жмя́каць ’чмякаць’ (Нас.). Рус.дыял.жмякать ’есці з чмяканнем; сціскваць; удараць, кідаць’, укр.жма́кати ’жаваць’, балг.дыял.жми́чка ’выдаваць гук мокрага прадмета, калі на яго націскваюць’. Паколькі рус. значэнні звязваюць з коранем *žьm‑ (жаць2), наўрад ці чыста гукапераймальнае, як указвае наконт балг. слова БЕР, 1, 552. Відаць, тут, з аднаго боку, сувязь з гэтым коранем, а з другога — з гукапераймальнымі тыпу чмякаць, шмякаць.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
перакрыві́ць, ‑крыўлю, ‑крывіш, ‑крывіць; зак.
1.што. Зрабіць крывым, несіметрычным; перакасіць.
2.звычайнабезас.каго-што. Надаць несіметрычны выраз (твару, губам). Апухлы твар .. [Ядзі] перакрывіла.Новікаў.Чалавек запхнуў сала ў рот, але жаваць ужо не мог. Яму звяло сківіцы, перакрывіла рот.Асіпенка.
3.каго. Перадражніць. Я баюся, як г-р-ы-м-л-і-ц-ь, — тонкім дзіцячым галаском перакрывіў .. [Кузьма] дзяўчынку.Хведаровіч.[Ала:] — Валодзька, ведаеш новую навіну!.. — Новая навіна! — перакрывіў яе Валодзя. — Я аб гэтым яшчэ можа тыдзень назад ведаў.Шамякін.— Працава-алі, — перакрывіў Патапавіч, — больш тае гаворкі, як работы.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жвінда ’чалавек, які бурчыць і ные’ (навагр., Нар. сл., 9), жвіндыць ’абаграваць’ (усх.-маг., Бяльк.), жві́ндзіць ’бедаваць’ (карэліц., Марц.). Укр.жви́ндіти ’бубнець’, жміндати ’скупіцца’ (Жэлях.). Параўн. жміндзіць ’бубнець; есці’, жмінда ’скупы’, жвянькаць ’надакучаць размовамі’. Форма і семантыка слова — вынік узаемадзеяння формы і семантыкі шэрагу каранёў, у тым ліку žьv‑ (жаваць, жвякаць, жвяліць), gov‑ (гаварыць) з чаргаваннем галоснага, žьm‑ (жмінда, жаць2), якое стала магчымым у сувязі з эмацыянальна-экспрэсіўнымі адценнямі ў значэнні. Параўн. Лаўчутэ, Сл. балт., 109.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
су́сла1, ‑а, н.
1. Адвар крухмалістых і цукрыстых рэчываў у стане браджэння, які ідзе на выраб піва і квасу.
2. Сок адціснутага вінаграду.
су́сла2, ‑ы, ж.
Абл.
1. Самаробная соска або жвачка (звычайна з хлеба з цукрам), якую даюць дзіцяці. [Кастусь:] — Калі Вова прачнецца і будзе плакаць, дасцё суслу. Яна ў калысцы.Кудравец.На палічцы ляжыць распачаты бохан хлеба. Я адломваю кавалак мякіша, пачынаю жаваць, каб зрабіць суслу.Асіпенка.
2.перан. Пра папяросу, люльку і пад. Зязюльскі шпурнуў сваю суслу-папяросу.Колас.Ох і перападала Лаўрэну ад бабкі Валі за гэтыя суслы, як яна звала цыгарэты.Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жва́ка, жва́чка ’ежа (або нейкі прадмет), што шматразова перажоўваецца’ (ТСБМ). Рус.жвак, жва́ка, жва́чка, укр.жва́ка, жва́чка ’тс’, серб.-луж.žwak, в.-луж.žwačk, н.-луж.žwack ’тс’, балг.дыял.жва́ка, жва́чка ’тс’, серб.-харв.жва́ка ’тс’, жва̑к ’жавок, адзін рух сківіц пры жаванні’. Няма сумнення пра корань *žьv‑a‑ (гл. жава́ць). Далейшае ўтварэнне або ад жвакати бяссуфіксным спосабам (Лідэн у Зб. Міккале, 120, паводле Фасмера, 2, 37) або з суфіксам ‑к‑, як драка (Шанскі, 1, 5, 279), і памяншальным ‑ьк‑а (параўн. драчка), што больш верагодна.