жава́ць, жую́, жуе́ш, жуе́; жуём, жуяце́, жую́ць; жуй; жава́ны; незак., што.

1. Размінаць ежу або што-н. зубамі.

Ж. кавалак хлеба.

2. перан. Доўга і нудна гаварыць, разбіраць адно і тое ж (разм.).

Ж. пытанне цэлую гадзіну.

|| наз. жава́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

жава́ць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. жую́ жуё́м
2-я ас. жуе́ш жуяце́
3-я ас. жуе́ жую́ць
Прошлы час
м. жава́ў жава́лі
ж. жава́ла
н. жава́ла
Загадны лад
2-я ас. жу́й жу́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час жуючы́

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

жава́ць несов.

1. жева́ть;

ж. кава́лак хле́ба — жева́ть кусо́к хле́ба;

2. перен. жева́ть, мусо́лить;

ж. яко́е-не́будзь пыта́нне — жева́ть (мусо́лить) како́й-л. вопро́с;

◊ ж. жва́чку — жева́ть жва́чку;

жывём, хлеб жуём — погов. живём, хлеб жуём

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жава́ць, жую, жуеш, жуе; жуём, жуяце; заг. жуй; незак., што.

1. Размінаць ежу або што‑н. зубамі. Дзед, выцягнуўшы з торбы сухую скарынку мёрзлага хлеба, стаў жаваць. Каваль. Тады ардэн пакіне жаваць траву, падыме галаву, захрапе ад незвычайнага гуку ды зноў пачне грызці. Кулакоўскі.

2. перан. Разм. Доўга і нудна гаварыць, разбіраць адно і тое ж. Будзе жаваць цэлую гадзіну адно і тое ж.

•••

Жаваць жвачку — тое, што і жаваць (у 2 знач.).

Жаваць словы — неразборліва, нячленараздзельна гаварыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жава́ць

1. káuen vt;

2. перан wíederkäuen vt;

жава́ць пыта́нне éine Fráge wíederkäuen [zígmal dúrchsprechen*, dúrchkauen]

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Жава́ць, жваць, жую. Рус. жева́ть, укр. жува́ти, польск. żuć, żwać, в.-луж. žuć, н.-луж. žuś, палаб. zavǎt, чэш. žvykati, уст. žváti, славац. žuť, žuvať, славен. žvekáti, žvečiti, серб.-харв. жва́кати, жва́тати, балг. жва̀кам, макед. џвака, жвака ’тс’. Ст.-сл. жьвати, жоуѭ. Прасл. *žьvati, *žujǫ (*zjьv‑) з і.-е. *g(i̯)eu‑, gʼ(i̯)eu‑ ’жаваць’ (Покарны, 400): літ. žiáunos, лат. żaũnas ’сківіца, жабры’, ням. kauen, англ. chew, новаіранск. ǰāvidan ’жаваць’. Фасмер, 2, 39–40; Шанскі, 1, Ж, 280; Траўтман, 372.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

жева́ть несов., прям., перен. жава́ць;

жева́ть губа́ми жава́ць губа́мі;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жава́нне ср. жева́ние; см. жава́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жваць несов., разг., см. жава́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жава́цца, жуецца; незак.

Зал. да жаваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)