акуля́ры, ‑аў; адз. няма.
1. Аптычная прылада з двух шкельцаў з аглабелькамі. Служыць для выпраўлення недахопаў зроку або засцярогі вачэй ад пашкоджанняў. Ад шкельцаў акуляраў, як ад люстэрак, па траве скакалі сонечныя зайчыкі. Хомчанка. У пісара былі чорныя вусы, праўда, кароткія, і рэзка азначанае месца барады, заросшае кароткаю густою шэрсцю, невялікі задзёрты нос і прыплюшчаныя блізарукія вочы, прыкрытыя цёмнымі акулярамі. Колас.
2. Кружок больш светлай або цёмнай афарбоўкі вакол вачэй у жывёл.
•••
Акуляры наставіць гл. наставіць.
Глядзець праз ружовыя акуляры гл. глядзець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бал, бала; мн. балы, балаў; м.
1. Адзінка вымярэння сілы ветру, хвалявання мора, землетрасення. Вецер у пяць балаў. Шторм у дзевяць балаў.
2. Лічбавая ацэнка поспехаў у навучальных установах, дасягненняў у спорце. Пасля практыкаванняў на першых трох снарадах каманда СССР лідзіравала з вынікам 143,05 бала. □ На ўступных экзаменах у інстытут Наташа не дабрала нейкіх там двух нікчэмных балаў, якія і рашылі яе лёс. Краўчанка.
3. Гіст. Шар для падачы голасу за каго‑н. на выбарах. // Голас, пададзены за каго‑н. шляхам апускання шара.
[Фр. balle.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канта́кт, ‑у, М ‑кце, м.
1. Сутыкненне, непасрэдная блізкасць па месцу знаходжання. Заразіцца пры кантакце з хворым. // перан. Цесная ўзаемная сувязь, узгодненасць у дзеяннях; узаемаразуменне. Устанавіць кантакт. □ Кантакт спявачкі з залай ўзнікае адразу, з першага слова песні, і мацнее з кожным тактам. В. Вольскі.
2. Судакрананне двух праваднікоў, дзякуючы якому ток з аднаго правадніка пераходзіць у другі, а таксама месца гэтага судакранання. Механік ўключыў электрапаяльнік, Алёша пачаў чысціць наждачнай паперай кантакты шчотак. Шамякін. // Прыстасаванне, якое забяспечвае падобнае судакрананне. Паправіць папсаваны кантакт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раство́р, ‑у, м.
Аднародная вадкасць, атрыманая растварэннем якога‑н. рэчыва ў вадзе або ў іншай вадкасці. Содавы раствор. □ [Тася Кабрынец] да свірка прыйшла, дзе пратручваюць сяброўкі ільнасемя. Пырскаюць на яго спецыяльным растворам, перамешваюць. Бялевіч. // Аднародная сумесь вяжучага матэрыялу, пяску і вады, якая ўжываецца ў буцаўніцтве. На рыштаваннях новых дамоў у руках муляроў мільгалі кельні са свежым растворам. Якімовіч. // Спец. Раўнамерная сумесь двух або некалькіх рэчываў. Газападобны раствор. Вадкі раствор. Цвёрды раствор.
•••
Фізіялагічны раствор — водны раствор солей, блізкі па сваіх уласцівасцях да плазмы крыві.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сплаў 1, сплаву, м.
Сумесь, злучэнне двух або некалькіх плаўкіх цел (звычайна металаў). Лёгкія сплавы. □ Акрамя адлівак з шэрага чыгуну, на некаторых заводах дарэвалюцыйнай Беларусі было асвоена прымітыўным спосабам ліццё медных сплаваў. «Весці». // перан. Злучэнне розных элементаў, частак і пад. чаго‑н. Мова літоўскіх летапісаў з’яўляецца своеасаблівым сплавам старой кніжнай мовы з элементамі жывой беларускай гаворкі. Шакун. [Паэма М. Танка] «Нарач» — смелая спроба зліць у адным сплаве элементы эпасу, лірыкі, драмы. Бярозкін.
сплаў 2, сплаву, м.
Дзеянне паводле дзеясл. сплаўляць 2 — сплавіць 2 (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
stołek
stoł|ek
м. услон; зэдлік; табурэт;
na dwóch ~kach siedzieć прым. і вашым і нашым; сядзець на двух крэслах; крышыць буракі на абодва бакі; і бога не гнявіць, і чорту дагадзіць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Ad duo festinans neutrum bene peregeris
Робячы дзве справы спехам, ніводнай добра не зробіш.
Делая два дела наспех, ни одного хорошо не сделаешь.
бел. На дзвюх калясках адзін не паедзеш. За адным разам на два абеды не паспееш.
рус. Двух зайцев гонять, ни одного не поймать. Кто держится за два руля, того вода унесёт.
фр. On ne peut pas être à la fois au four et au moulin (Нельзя быть сразу y печи и на мельнице).
англ. Too many irons in the fire (Слишком много утюгов на огне греет).
нем. Wer alles tun will, tut nichts recht (Кто хочет сделать всё, ничего не делает хорошо).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
either1 [ˈaɪðə, ˈi:ðə] adj., pron.
1. ко́жны, любы́ з двух/люба́я з дзвюх; або́два, абе́дзве;
There were trees on either side of the street. Па абодва бакі вуліцы раслі дрэвы.
2. (у адм. ск.) ні той, ні другі́;
I’ve lived in New York and Chicago but I don’t like either city very much. Я жыў у Нью-Ёрку і Чыкага, але мне не падабаецца ніводзін з іх.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
го́лос в разн. знач. го́лас, -су м.;
вдали́ послы́шался го́лос удалечыні́ пачу́ўся го́лас;
высо́кий го́лос высо́кі го́лас;
рома́нс для двух голосо́в рама́нс для двух галасо́ў;
го́лос кри́тики го́лас кры́тыкі;
пра́во го́лоса пра́ва го́ласу;
реша́ющий го́лос раша́ючы го́лас;
◊
подня́ть го́лос в защи́ту узня́ць го́лас у абаро́ну;
го́лос в го́лос го́лас у го́лас;
пода́ть го́лос пада́ць го́лас;
во весь го́лос на ўвесь го́лас;
в оди́н го́лос у адзін го́лас;
повыша́ть го́лос (на кого) павыша́ць го́лас (на каго);
не свои́м го́лосом (крича́ть) не сваі́м го́ласам (крыча́ць);
с чужо́го го́лоса з чужо́га го́ласу.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
связа́ть сов.
1. прям., перен. звяза́ць, мног. пазвя́зваць;
связа́ть концы́ верёвки звяза́ць (пазвя́зваць) канцы́ вяро́ўкі;
связа́ть кого́-л. обеща́нием звяза́ць каго́-не́будзь абяца́ннем;
связа́ть одно́ явле́ние с други́м звяза́ць адну́ з’я́ву з друго́й;
связа́ть стропи́ла плотн. звяза́ць кро́квы;
2. (изготовить вязкой) звяза́ць, мног. пазвя́зваць, зрабі́ць, мног. парабі́ць;
связа́ть чуло́к звяза́ць (зрабі́ць) панчо́ху;
◊
связа́ть (кого-л.) по рука́м и нога́м звяза́ць (каго-небудзь) па рука́х і нага́х;
связа́ть себе́ ру́ки звяза́ць сабе́ ру́кі;
он двух слов не мо́жет связа́ть ён двух слоў не мо́жа звяза́ць;
связа́ть концы́ с конца́ми звяза́ць канцы́ з канца́мі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)