Караго́ль ’ястраб перапёлачнік, Accipiter nisus L.’ (Касп.) — вандроўнае слова, якое мае цюрк. крыніцу (karguj) (Трубачоў, Эт. сл. 11, 68–69; Слаўскі, 3, 117–119).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лохмат ’абрэзак, акравак’, ’гніллё’, лахматок, лахматочак ’тс’ (Нас., Яруш.). Трубачоў (Эт. сл., 15, 251) выводзіць прасл. loxmotъ, якое да laxъ, laxmy > лах, лахма́н (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Ліхамы́слы, ліхамы́слый ’зламысны’ (Яруш.), рус. (Мард. АССР) лихомы́сный ’які наносіць шкоду, страты’. Прасл. lixomyslьnъjь (Трубачоў, Эт. сл., 15, 94). Да лі́ха і мы́сліць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Гні́сці, гніць (БРС, Шат., Касп.). Рус. гнить, укр. гни́ти, польск. gnić, чэш. hníti, серб.-харв. гњи̏ти, балг. гни́я, ст.-слав. гнити. Прасл. *gniti (чаргуецца з *gnojь, гл.). Роднаснымі лічацца ст.-в.-ням. gnitan ’расціраць’, ст.-грэч. χνίει ’распадацца на дробныя кавалачкі’. Падрабязна Трубачоў, Эт. сл., 6, 176–177; гл. таксама Фасмер, 1, 421–422; Слаўскі, 1, 302–303. Вытворныя гнілы́, гніль (*gnitъ, *gnilь) маюць прасл. характар (Трубачоў, там жа’, 174–176).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Дурны́ ’дурны і да т. п.’ Рус. дурно́й, укр. дурни́й, чэш. durný, серб.-харв. ду̑ран ’запальчывы, злы’ і г. д. (агляд форм у Трубачова, Эт. сл., 5, 163). Утварэнне (прасл. *durьnъ) ад прасл. *durъ ’дзікі; наравістасць; шаленства; дурасць’, *durь ’дурасць; шаленства; галавакружэнне і г. д.’ (гл. Трубачоў, там жа, 162–163), якія звязаны, магчыма, са слав. *duxъ, *duti (Трубачоў, там жа, 162; іншыя версіі вельмі няпэўныя). Параўн. ду́рань, дуры́ць, дурэ́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Дзьмуць, дзьму́хаць. Формы, што ўзніклі кантамінацыяй на базе старых слав. форм. *duti і *dǫti (*duti ͡*dujǫ; *dǫti: *dъmǫ). Гл. Трубачоў, Эт. сл., 5, 99–100.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Друг ’сябар’ (БРС, Бяльк., Сл. паўн.-зах.). Гл. дру́гі́. Прасл. *drugъ. Сюды адносяцца і *družina, *družьba, *družьnъjь, *družiti. Гл. Трубачоў, Эт. сл., 1, 131–137.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ка́нуць ’знікнуць бясследна’ (ТСБМ, Сержп. Прымхі), ’працячы, выступіць’ (ТС). Прасл. kapnǫti ’сачыцца, выступаць’, ’капнуць, упасці’ (гл. Трубачоў, Эт. сл., 9, 147–148; Фасмер, 2, 182).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лю́нуць ’хлынуць’, ’накінуцца гуртам, каб зрабіць што-небудзь’ (Юрч. Вытв.), польск. lunąć, серб.-харв. љу́нути ’хлынуць’. Прасл. lʼunǫti < выклічнік lʼu (Трубачоў, Эт. сл., 15, 214).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пахмы́ла, пахмылішча ’пануры чалавек’, ’які не размаўляе’ (астрав., Сл. ПЗБ). Да па‑ (< прасл. po‑) і хмяліць (гл.) < прасл. xmyliti () (Трубачоў, Эт. сл., 8, 45).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)