труба́ч
‘музыкант’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
труба́ч |
трубачы́ |
| Р. |
трубача́ |
трубачо́ў |
| Д. |
трубачу́ |
трубача́м |
| В. |
трубача́ |
трубачо́ў |
| Т. |
трубачо́м |
трубача́мі |
| М. |
трубачу́ |
трубача́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
труба́ч
‘трубасты голуб’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
труба́ч |
трубачы́ |
| Р. |
трубача́ |
трубачо́ў |
| Д. |
трубачу́ |
трубача́м |
| В. |
трубача́ |
трубачо́ў |
| Т. |
трубачо́м |
трубача́мі |
| М. |
трубачы́ |
трубача́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Кару́злы 1 ’нярослы, чахлы’ (ТСБМ), ’закарэлы, схуднелы’ (гл. каруза). Значэнні ’нярослы, чахлы, схуднелы’ пацвярджаюць правільнасць суаднясення бел. каруза са славен. koruze ’кляча’ (Трубачоў, Эт. сл., 11, 106).
Карузлы 2 ’загрубелы, заскарузлы’ (ТСБМ). Параўн. макед. коруза ’струп’ (Трубачоў, Эт. сл., 11, 106).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Клёкаць ’клекатаць’ (Мат. Гом.). Да клєка (гл.). Параўн. Трубачоў, Эт. сл., 9, 190.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бялу́га, рус. белу́га, укр. білу́га. Ад *bёlъ ’белы’ + суфікс *‑ǫga. Гл. Трубачоў, Дополн., 1, 149.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Людзя́ный ’людскі, ветлівы’ (Клім., Мат. Маг.). Да прасл. lʼuděnъ(jь) (Трубачоў, Эт. сл., 15, 190).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Даво́лі ’даволі’. Рус. дыял. доволя́, до́воли, укр. дово́лі. Параўн. далей серб.-харв. довољ, славен. dovòlj, dovoli, dovólje, dovélj ’тс’. Узнікла спалучэннем *do і склонавай формы ад *volʼa ’воля’. Гл. Трубачоў, Эт. сл., 5, 87–88. Спалучэнне гэтых двух каранёў адбылося ўжо вельмі даўно. Трубачоў указвае на ўтварэнні *dovolъ, *dovolьnъ, *dovьlěti.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вя́ціцінь ’вяхір, Columba palumbus L.’ (Грыг.). Рус. дыял. вети́тень (Мат. СОС), вятю́тень ’тс’ (Дабр., Звукоподр.). Бел. маг. вяціцінь складае адзін арэал з рускімі словамі. Фасмер далучае да апошніх яшчэ вятютень, вятитель, вятюх, витютень, вититин, ветитин, якія пазначаюцца як «цёмныя» і якія Трубачоў, са спасылкай на Унбегауна, лічыць гукапераймальнымі (Трубачоў, Дополн., 1, 308).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ла́душка ’посуд для малака’ (Трубачоў, Ремесл. терм., 219), звязана з прасл. latū̆‑/latĭ‑. Параўн. ла́тка 5 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ага́знуць ’асіпнуць, ахрыпнуць’ (КСТ). Параўн. балг. газя ’крычаць, сварыцца’. Ці не да агазны? (гл. Трубачоў, Этимология, 1972, 23).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)