Verbum

Жмух ’жменя’ (драг., Нар. словатв., 144). Параўн. укр. жмит ’тс’ (Жэлях.). Гл. жмуха, дзе паказан шлях утварэння ад кораня *žьm‑ (гл. жмаць, жаць ₂) праз дзеясловы тыпу *жмухаць да бязафікснага назоўніка.

Жмуля́каць ’чмякаць’ (Касп.). Параўн. чэш. žmoliti, žmouliti, славац. žmoliť, славен. žmuljiti ’дэфарміраваць сціскваючы’, а таксама чмякаць, жмякаць і да т. п. Корань *žьm‑ (гл. жаць ₂) з суфіксамі ‑лʼ‑ і ‑ака‑ць.

Жом ’жамерыны’ (дзятл., Сл. паўн.-зах.). Рус. жом ’жамерыны; прас для выціскання’, укр. жом ’жамерыны’. Усх.-слав. бязафіксны наз. ад дзеяслова жаць ₂ (гл.): *жьмъ. Фасмер, 2, 61; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 295–296.

Бэ́рсаць ’блытаць’ (Сцяшк. МГ), ’пісаць; нячыста жаць’ (Сцяц., Шат.). Варыянт бэ́рсаць (*бърс‑) замест *борсаць, магчыма, экспрэсіўнага паходжання. Але хутчэй за ўсё гэта гіперкарэктная форма (у бел. мове ненаціскное э > а): тут было «адноўлена» неэтымалагічнае э. Гл. барса́ць.

Жняя́. Рус. жнея́, укр. жнія (Грынч.), польск. żnieja. Ст.-рус. жнея, 1559 г. Параўн. польск. м. р. żnij, укр. жній (Жэлях.). Суфіксальнае вытворнае ад жаць ₁, жну, магчыма, яшчэ прасл. або паўн.-слав. характару *žьn‑ě‑j‑a.

Жмаць ’ціснуць’ (Касп., Сл. паўн.-зах.), жмяць ’прыціскаць’ (Сл. паўн.-зах.). Рус. дыял. жмать ’тс’. Варыянтнае афармленне дзеяслоўнага кораня, прадстаўленага ў жаць ₂. Параўн. н.-луж. žmuś, чэш. žmouti ’сціскваць’. Адлюстроўвае спалучэнне кораня *žьm‑ з тэматычным галосным ‑a‑: *žьm‑a‑ti.

По́ліва ’тое, што трэба палоць або што праполата’ (ТСБМ, Янк. 2, Гарэц., Нас., Шат., Сл. ПЗБ, Бяльк.). Ад палоць (гл.) пры дапамозе суф. ‑ів‑, які надае значэнне ’аб’ект ці вынік дзеяння’, напр., жаць — жаціва ’поле са збажыною’ (Сцяцко, Афікс. наз., 41).

Жамкі́ ’ціскі (пчалярскія)’ (вілейс., З нар. сл., 208). Рус. дан. жимки́ ’слясарныя ціскі’, урал. ’заціскачкі на канаце для замацавання ваганеткі’, арханг., каз., сіб. жо́мы ’ціскі’. Утворана як мн. л. ад аддзеяслоўнага назоўніка з суф. ‑ък‑ і асновай жем‑. Гл. жмаць, жаць ₂.