komenda
komend|a
ж.
1. каманда;
jak na ~ę — як па камандзе;
wydać ~ę — даць каманду;
2. камандаванне;
pod ~ą — пад камандаваннем;
objąć ~ę nad ... — прыняць камандаванне над...;
3. камендатура;
pracować w ~zie — працаваць у камендатуры
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
све́дение ср.
1. (ознакомление) довести́ до чьего́-л. све́дения даве́сці да чыйго́-не́будзь ве́дама;
приня́ть к све́дению прыня́ць да ве́дама;
2. (известие) ве́стка, -кі ж.;
име́ть све́дения о ко́м-л. мець ве́сткі пра каго́-не́будзь;
3. мн. (знания) ве́ды, -даў ед. нет;
4. (отчёт) зве́сткі, -так ед. нет;
пода́ть све́дения в срок пада́ць зве́сткі ў тэ́рмін.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
сро́чный
1. (ограниченный определённым сроком, продолжающийся определённый срок) тэрміно́вы;
сро́чный вклад тэрміно́вы ўкла́д;
сро́чная и сверхсро́чная вое́нная слу́жба тэрміно́вая і звыштэрміно́вая вае́нная слу́жба;
2. (спешный) спе́шны, тэрміно́вы; (неотложный) неадкла́дны;
сро́чное де́ло спе́шная (тэрміно́вая) спра́ва;
сро́чная рабо́та тэрміно́вая рабо́та;
сро́чная телегра́мма тэрміно́вая тэлегра́ма;
сро́чная отпра́вка эшело́на спе́шная (тэрміно́вая, неадкла́дная) адпра́ўка эшало́на;
приня́ть сро́чные ме́ры прыня́ць неадкла́дныя ме́ры.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
ergreífen
* vt
1) хапа́ць, бра́цца (за што-н.); схапі́ць, злаві́ць
2) (з)ахо́пліваць; узру́шваць
die Flucht ~ — кі́нуцца наўцёкі
die Gelégenheit ~ — скарыста́цца з наго́ды
das Wort ~ — узя́ць сло́ва
Máß- nahmen ~ — прыня́ць за́хады [ме́ры]
Besítz ~ von etw. (D) — авало́даць чым-н.
die Initiatíve ~ — узя́ць на сябе́ ініцыяты́ву
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
bound3 [baʊnd] adj.
1. абавя́заны, зму́шаны;
You’ve worked so hard – you’re bound to pass the exam. Вы працавалі так упарта – вы абавязкова здасце экзамен;
It was bound to happen. Гэта павінна было здарыцца.
2. BrE, fml вы́мушаны;
I am bound to say I can’t accept your proposal. Я вымушаны сказаць, што не магу прыняць вашу прапанову.
3. які́ накіроўваецца (да), у кіру́нку;
a ship/plane bound for London карабе́ль/самалёт, які́ накіроўваецца ў Ло́ндан
♦
be bound up in smth. быць ве́льмі заня́тым чым-н.;
bound up with smth. це́сна звя́заны з чым-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
закла́д м
1. (дзеянне) Versétzen n -s, Versátz m -(e)s, -e, Verpfändung f -, -en; Bürgschaft f -, -en;
прыня́ць у закла́д in Záhlung néhmen*;
2. (рэч) Pfand n -(e)s, Pfänder;
у закла́д als Pfand, zum Pfand;
адда́ць у закла́д in Versátz gében*, versétzen vt, verpfänden vt;
узя́ць пад закла́д gégen Pfand léihen*;
◊ бі́цца аб закла́д wétten vi, éine Wétte éingehen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Кіба́лка ’старажытны жаночы галаўны ўбор, абруч, на які накручваюцца валасы’ (Малч., ТС, Сцеп., Сержп. Грам., Нік., Шн., Маш.), ’хустка’ (ДАБМ, Серб.). Укр. кибалка ’тс’. Варыянт гибалка ’тс’ сведчыць аб магчымасці ўзводзіць гэтыя словы да дзеяслова гібаць (гл.). Семантыка тлумачыцца тым, што на ўбор або абруч накручваюцца валасы (ЕСУМ, 2, 428). Аднак існуе пераканаўчая гіпотэза аб балтыйскім паходжанні ўсходнеславянскіх слоў. Параўн. літ. kýblas ’шырокая павязка на валасах дзяўчыны’, kỹbulas ’шырокая стужка, на якую накручваюць валасы кругом галавы’. Прыняць славянскае паходжанне для гэтых слоў немагчыма (Буга, Rinkt, 3, 777). Да таго ж у адрозненне ад беларускіх, украінскіх і рускіх слоў літоўскія маюць даволі празрыстую этымалогію. Яны ўзводзяцца да kìbti ’чапляцца’, kabė́ti, kybóti ’вісець, абвісаць’, kabìnti ’абхопліваць, браць у кола’ і інш. Неабходна адзначыць, што рад украінскіх і беларускіх слоў мае форму з м (кімбалка, кимбалка), якая адпавядае форме цяперашняга часу дзеяслова kìbti (kim̃ba) (Лаўчутэ, Балтизмы, 114).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адмо́віцца, ‑моўлюся, ‑мовішся, ‑мовіцца; заг. адмоўся; зак.
1. Не згадзіцца рабіць што‑н.; выказаць сваю нязгоду займацца чым‑н. Пасля сканчэння акадэміі Зіну і Ніну хацелі пакінуць у аспірантуры, але яны катэгарычна адмовіліся. Гурскі. Дзед Талаш і Нупрэй мелі ўсе падставы адмовіцца на сённяшні дзень ад разведкі мястэчка. Колас. // Не прыняць чаго‑н., адхіліць. Адмовіцца ад падарунка. □ [Дзед:] — А пра вас, малых, дык і гаварыць няма чаго, — ад салодкага вы ніколі не адмовіцеся. Рылько.
2. Парваць сувязі з роднымі, блізкімі; адрачыся. Але Паддубны не можа адмовіцца ад Ганны, адштурхнуць яе ад сябе, панесці цяжкую рану гэтаму блізкаму і дарагому чалавеку. Хромчанка.
3. Не прызнаць за сваё, не пацвердзіць чаго‑н. Адмовіцца ад сваіх абяцанняў. Адмовіцца ад подпісу. // Перастаць трымацца чаго‑н.; адступіцца ад чаго‑н. Адмовіцца ад веры. Адмовіцца ад сваіх поглядаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
далажы́ць 1, ‑лажу, ‑ложыш, ‑ложыць; зак., што і без дап.
1. Афіцыйна паведаміць, зрабіць даклад 1 (у 2 знач.). — Таварышы, — звярнуўся Гуга да сходу: — да нас прыехаў наш таварыш і зямляк. .. У яго ёсць план работы, аб якім ён і даложыць вам. Колас. // Зрабіць данясенне, давесці да ведама. Пагранічнік далажыў начальніку заставы Мікалаю Іванавічу Свірыну пра здарэнне. Пальчэўскі. Келер пастроіў салдат і далажыў лейтэнанту, што скончылі аперацыю. Мележ. // Разм. Расказаць, паведаміць аб чым‑н. — А вас, панічыку, пыталася паненка, — далажыла бабка настаўніку, як толькі ён вярнуўся з гасцей. Колас.
2. Паведаміць начальніку, гаспадару аб прыходзе наведвальніка. Сакратар(к)а далажыла, і .. дырэктар згадзіўся прыняць наведвальніка. Шахавец.
•••
Далажыць па камандзе — далажыць вышэйшаму па рангу камандзіру.
далажы́ць 2, ‑лажу, ‑ложыш, ‑ложыць; зак., што і чаго.
Палажыць дадаткова; дадаць, дакласці. Далажыць у сподак варэння. Далажыць грошай на пакупку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нала́дзіцца, ‑ладжуся, ‑ладзішся, ‑ладзіцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пайсці на лад; прыняць належны кірунак. Справы наладзіліся. □ Работа ў школе наладзілася. Колас. Размова хутка ў нас наладзілася, і дзяўчына ахвотна разгаварылася. Кухараў. // Устанавіцца, усталявацца. Пагода пасля ўчарашняга дажджу ніяк не наладзіцца — то пакажацца, выблісне на хвіліну з-за хмары сонца, то раптам схаваецца зноў — і непрыветны, хмуры цень праплыве, прабяжыць па зямлі. Сачанка. [Люба:] — Наладзіцца жыццё, абы толькі скончылася вайна. Васілевіч.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць прыгодным (для работы, карыстання і пад.). Станок наладзіўся. Наладзілася санная дарога.
3. Сабрацца, прыладзіцца рабіць што‑н. На адным з чарцяжоў [Парфірый] спыняецца. Азіраецца на дзверы, вымае з-за пазухі маленькі фотаапарат. Наладзіўся і здымае чарцёж. Краўчанка. Берагава.. [жонка] наладзілася дахаты. Гартны. Вечарам дацэнт настроіў радыё.. і наладзіўся слухаць канцэрт. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)