1.(1і2ас.неўжыв.). Рабіцца, станавіцца хмурным, воблачным. Чэзлі цьмяныя фарбы захаду на спадах гор, хмурнела далеч. Надыходзіла ноч.Самуйлёнак.Неба хмурнела. Зоркі пагаслі.Няхай.
2.перан. Станавіцца хмурным, панурым. Дзяўчына ўсё больш і больш хмурнела і гатова была заплакаць.Дамашэвіч.Калі [Іра] павітаецца, не глянуўшы мне ў вочы, я хмурнею і цэлы дзень думаю, што яна за нешта гневаецца на мяне.Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
lighten[ˈlaɪtn]v.
1. святле́ць; прасвятля́ць; прасвятля́цца;
The sky began to lighten. Неба пачало святлець.
2. аблягча́ць; зніжа́ць; памянша́ць;
lighten a burden аблягча́ць цяжа́р;
lighten taxes змянша́ць пада́ткі
3.рабі́цца весяле́йшым, адчува́ць палёгку;
At the news her mood visibly lightened. Ад гэтай навіны яе настрой відавочна палепшыўся.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
burnish
[ˈbɜ:rnɪʃ]1.
v.t.
палірава́ць (мэ́блю); чы́сьціць, глянцава́ць
to burnish copper — чы́сьціць медзь
2.
v.i.
блішчэ́ць, рабі́цца гла́дкім, бліску́чым
3.
n.
1) паліро́ўка f., палірава́ньне n.
2) гля́нец -цу, бляск -у m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Мярцве́ц, мерцве́ц ’нябожчык’ (Жд. 1, Уласт, Сл. ПЗБ, ТС, Янк.; касцюк., КЭС). Ст.-рус.мьртвецъ, мьртвьць, утвораныя ад мьртвъ > мёртвы (гл.). Прасл.mьrtvьcь: укр.мертвець, рус.мертвец, польск.martwic, martwiec, чэш.mrtvec, славен.mrtvȃc, mȓtvec, серб.-харв.мр̀твац, балг.мъртвец. Усх.-маг.мяртвец ’тс’ (Бяльк.), відаць, пад уплывам ц.-слав. ці рус. мовы. Сюды ж мярцвець ’станавіцца мёртвым’, ’нямець’, ’рабіцца пустынным’ (ТСБМ, Уласт, Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пу́чыць ’раздуваць, уздымаць’ (ТСБМ), пу́чыцца ’ўздувацца, узнімацца угору’, параўн. укр.пу́чити ’тс’, рус.пу́чить, пу́читься ’тс’, польск.pęczyć ’рабіць выпуклым, надуваць’, серб.-харв.на̀пучити се ’надуцца, раззлавацца’, славен.pọ́čiti ’лопнуць, трэснуць, разарвацца’, балг.пъ́ча ’выпучваць, настаўляць’, пъ́ча се ’надувацца, рабіцца важным’. Прасл.*pǫčiti ’павялічвацца, пашырацца; трэскацца’ суадносіцца з *pǫkati, гл. пу́каць. Падрабязней Куркіна, Этимология–1982–1984, 13–24; Скок, 3, 67; Банькоўскі, 2, 536. Гл. таксама пя́каць.
То́рап ’страх, перапуд’ (Нас.). Укр.то́роп ’замяшанне, разгубленасць’, рус.о́торопь ’збянтэжанасць’, ц.-слав.утрапъ ’зрушэнне, ссоўванне’, ’вар’яцтва’; славен.trȁp ’дурань, ёлупень’, балг.тра́пен ’збіты з панталыку’. Прасл.*torpъ ад *torpiti ’рабіцца адубелым, скарчанелым’ (гл. тарапіцца2), якое праз чаргаванне галосных звязана з прасл.*tьrpěti (гл. цярпець) (Фасмер, 4, 85; Бязлай, 3, 213; Сной₂, 777–778; Махэк₂, 391; ЕСУМ, 5, 607). Сюды ж тарапа́ны ’страх’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
блядне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
1.Рабіцца бледным (у 1, 2 знач.). Гаспадыня бляднее, вусны яе ўздрыгваюць.Навуменка.Прыпякала сонца, і яркая зелень знікала, трава бляднела, вяла ўвачавідкі.Васілевіч.Неба на ўсходзе пачало бляднець.Карпаў.
2.перан. Траціць сваю яркасць, выразнасцю здавацца нязначным у параўнанні з чым‑н. [Перагуд:] Перад іх [старых і дзяцей] абліччам, перад іх вялікімі пакутамі бляднеюць усе нашы крыўды, усе нашы асабістыя перажыванні і пачуцці, якія б яны моцныя ні былі.Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мацне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
Рабіцца больш моцным (у 2–8 знач.); набірацца сіл. Мароз мацнеў. Вецер сціх зусім, і ў цёмным вячэрнім небе запаліліся першыя зоркі.Лынькоў.Залпы і паасобныя стрэлы мацнелі, гусцелі і ўрэшце зліліся ў суцэльны гул.Мележ.Гарыць касцёр. Каб ён мацнеў, Падкінем, хлопцы, дроў.Кірэенка.Усё мацнела і мацнела надзея, што вось-вось пакажацца недзе тут і Марыя.Кулакоўскі.З кожным годам расла і мацнела арцельная гаспадарка.Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
няме́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
1. Станавіцца нямым, траціць здольнасць гаварыць. //перан. Змаўкаць, застываць у маўчанні. Калі бярэцца на цвет чаромха,.. — падае голас салавей. Ён ажывае ўвечары, ён нямее днём.Пташнікаў.Пазіраючы на паравозы, слухаючы свісткі,.. [Чарняхоўскі] нямеў ад захаплення.Мележ.
2.перан. Траціць адчувальнасць (ад холаду, стомы і пад.). Нямеюць, заходзяцца на марозе ногі.Лынькоў.[Скрынкі] уразаюцца ў плечы, паднятыя ўверх рукі нямеюць.Новікаў.//Рабіцца нерухомым, сціхаць. Вецер нямее, хмар не відаць.Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)