рабі́цца, раблю́ся, ро́бішся, ро́біцца; незак.
1. (часцей ужыв. як звязка ў састаўным іменным выказніку). Станавіцца.
Р. вясёлым.
Чалавек робіцца майстрам у час працы.
Рабілася (безас.) млосна.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адбывацца, тварыцца.
Бацька добра ведаў, што рабілася ў хаце.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). З’яўляцца, утварацца (разм.).
Калі яна смяялася, на шчочках рабіліся ямачкі.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вырабляцца з чаго-н.
Цэгла робіцца з гліны.
◊
Што яму робіцца (зробіцца)! (разм.) — нічога з ім не здараецца, нічога з ім не будзе.
|| зак. зрабі́цца, зраблю́ся, зро́бішся, зро́біцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рабі́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
раблю́ся |
ро́бімся |
| 2-я ас. |
ро́бішся |
ро́біцеся |
| 3-я ас. |
ро́біцца |
ро́бяцца |
| Прошлы час |
| м. |
рабі́ўся |
рабі́ліся |
| ж. |
рабі́лася |
| н. |
рабі́лася |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
ро́бячыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
рабі́цца несов.
1. (приходить в какое-л. состояние) де́латься, станови́ться; устана́вливаться;
на́шы адно́сіны рабі́ліся сябро́ўскімі — на́ши отноше́ния де́лались (станови́лись) дру́жескими;
на дварэ́ ро́біцца хо́ладна — безл. на дворе́ стано́вится (де́лается) хо́лодно;
2. (совершаться) де́латься, происходи́ть;
што з ім ро́біцца? — что с ним де́лается (происхо́дит)?;
3. страд. де́латься; соверша́ться; вая́ться; производи́ться; изготовля́ться, выпуска́ться; составля́ться; тача́ться; стро́иться; сооружа́ться; кла́сться; вяза́ться, вывя́зываться; твори́ться; устра́иваться; чини́ться; учиня́ться; соверша́ться; причиня́ться; приноси́ться; см. рабі́ць 1, 2, 4-7
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рабі́цца, раблюся, робішся, робіцца; незак.
1. (часцей ужываецца як звязка ў састаўным іменным выказніку). Станавіцца, прыходзіць да якога‑н. стану. Рабіцца вясёлым. □ Чалавек не нараджаецца майстрам, ён ім робіцца ў час працы. Мяжэвіч. Ногі дрыжалі, слабелі, рабіліся нейкія нежывыя, і.. [Косця] баяўся, каб хаця не ўпасці. Адамчык. Чым больш піла ўядалася ў дрэва, чым больш.. [Гушку] ўсё цяжэй рабілася пілаваць аднаму, тым спакайнейшы ён рабіўся. Чорны. / у безас. ужыв. Рабілася цёпла. □ Калі таялі рэшткі сіл І рабілася цёмна ўваччу — Песня сілы вяртала ўсім. Гілевіч.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адбывацца; тварыцца, чыніцца. На шашы рабілася несусвеціца. Усю дарогу зацягнула дымам. Лынькоў. Сын .. нічога не адказаў, а пачаў прыглядацца да ўсяго, што рабілася ў хаце. Чорны. [Наталля:] — Не ведаю, што робіцца са мною, Алеся. То мне здаецца, што ў нас адно толькі жарты былі, то часамі так заходзіцца сэрца, што месца сабе не знаходжу. Скрыган. // Выконвацца, ажыццяўляцца. [Гаварушка] умеў адразу ўключыцца. У яго ўсё рабілася бягом. Лобан. Сын дырэктара буйнога крупаўскага завода, ён ніколі ні аб чым не турбаваўся.. Усё рабілася само сабой, дзякуючы грошам і імю. Шамякін.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разм. Утварацца, паяўляцца. Калі.. [Зіна] ўсміхалася, на шчоках рабіліся ямачкі. Новікаў. // Вырабляцца з чаго‑н. Цэгла робіцца з гліны. □ Раскопкі сведчылі, што ў Друцку не раз бушавалі вялікія пажары. Гэта было звычайнай з’явай — усё ж пабудовы рабіліся з дрэва. Штыхаў.
4. Зал. да рабіць.
•••
Што яму (табе, мне і г. д.) робіцца — нічога з ім (табой, мной і г. д.) не здараецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выпраўля́цца
‘рабіцца прамым; рабіцца лепшым’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
выпраўля́юся |
выпраўля́емся |
| 2-я ас. |
выпраўля́ешся |
выпраўля́ецеся |
| 3-я ас. |
выпраўля́ецца |
выпраўля́юцца |
| Прошлы час |
| м. |
выпраўля́ўся |
выпраўля́ліся |
| ж. |
выпраўля́лася |
| н. |
выпраўля́лася |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
выпраўля́йся |
выпраўля́йцеся |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
выпраўля́ючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
папрутчэ́ць
‘рабіцца пруткім; рабіцца больш рухавым, моцным, здаравейшым (конь папрутчэў)’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
папрутчэ́ю |
папрутчэ́ем |
| 2-я ас. |
папрутчэ́еш |
папрутчэ́еце |
| 3-я ас. |
папрутчэ́е |
папрутчэ́юць |
| Прошлы час |
| м. |
папрутчэ́ў |
папрутчэ́лі |
| ж. |
папрутчэ́ла |
| н. |
папрутчэ́ла |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
папрутчэ́й |
папрутчэ́йце |
| Дзеепрыслоўе |
| прош. час |
папрутчэ́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ожесточа́ться разлюто́ўвацца, рабі́цца жо́рсткім, рабі́цца бязлі́тасным;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
упестря́ться страд. страка́ціцца, рабі́цца страка́тым; пярэ́сціцца, рабі́цца пярэ́стым.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вытыка́цца
‘рабіцца тканнем’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
вытыка́ецца |
вытыка́юцца |
| Прошлы час |
| м. |
вытыка́ўся |
вытыка́ліся |
| ж. |
вытыка́лася |
| н. |
вытыка́лася |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)