пасмя́глы і пасма́глы, ‑ая, ‑ае.
Перасохлы (пра губы, рот). Пад вачыма ў Андрэя — чорныя кругі, а губы пасмяглыя, з белым налётам па кутках. Новікаў. // Пасохлы ад недахопу вільгаці і ад празмернага сонца. Стаяла засуха. Яравыя гарэлі на корані, а жыта, пасмяглае, нізкарослае, было пустое. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ко́пка 1, ‑і, ДМ ‑пцы, ж.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. капаць. Копка бульбы. Копка буракоў.
ко́пка 2, ‑і, ДМ ‑пцы; Р мн. ‑пак; ж.
Памянш. да капа; невялікая капа. На полі ветла, самавіта У рад стаялі копкі жыта, Так аздабляючы загоны. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змалаці́ць, ‑лачу, ‑лоціш, ‑лоціць; зак., што.
1. Малацьбой аддзяліць зерне ад калосся, стручкоў і пад.; абмалаціць. Змалаціць жыта. Змалаціць гарох.
2. Разм. Моцна збіць, пабіць (пра людзей). Як наляцеў .. [рыцар], дык усё каралеўскае войска збіў .. з малаціў. Якімовіч. // Перабіць, паламаць (пра рэчы). Змалаціць усю пасуду.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
га́рнец, гарца, м.
1. Мера сыпкіх і вадкіх цел, роўная 3,28 літра, якой карысталіся да ўвядзення метрычнай сістэмы мер. Гарнец жыта. Гарнец гарэлкі.
2. Пасудзіна такой ёмістасці. Вохкаў селянін і з гарцам ішоў у пуставаты свіран, каб даць Боруху ў лік даўгоў мерку збожжа. Бядуля.
[Польск. garniec.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саладзі́ць, ‑ладжу, ‑лодзіш, ‑лодзіць; незак., што.
1. Рабіць салодкім, падсалоджваць. Бабы ж ля печы завіхаюцца, частай і еетлівай гаворкай рассыпаюцца, цукрам пампушкі салодзяць. Галавач.
2. Прарошчваць зерне для атрымання соладу. Саладзіць жыта. / у перан. ужыв. Ад ракі туман паўзе наўпрасткі, Млявую стому Халадком салодзіць. Барадулін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ужа́ць, ужну, ужнеш, ужне; ужнём, ужняце; зак.
1. (звычайна з адмоўем «не»). Змагчы жаць. Гэтым сярпом не ўжнеш. Жыта такое, што не ўжаць.
2. Нажаць, зжаць якую‑н. колькасць. Бацька з Захарам недзе там [жыта] калоцяць сёння, што пазаўчора ўжалі на гары ды падсушылі. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Красаві́к 1 ’чацвёрты месяц года’ (ТСБМ, Гарэц., Нас.), ’пяты месяц года’ (Яруш.). Гл. краса 2.
Красаві́к 2 ’баравік, які расце, калі красуе жыта’ (Сцяшк. Сл., Мат. Гом.). Гл. краса 2.
Красаві́к 3 ’жучок на коласе ў час красавання злакаў’ (Ян.). Гл. краса 2.
Красаві́к 4 ’лешч’ (Мат. Гом.). Нераст ляшча адбываецца ў час красавання злакаў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́спець сов.
1. вы́зреть, вы́спеть, созре́ть;
жы́та ўжо ~пела — рожь уже́ вы́зрела (вы́спела, созре́ла);
2. перен. созре́ть;
у яго́ адра́зу ~пеў план — у него́ сра́зу созре́л план
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перастая́ць сов.
1. перестоя́ть; перестоя́ться;
малако́ ~тая́ла — молоко́ перестоя́ло;
жы́та ~тая́ла — рожь перестоя́ла;
2. (простоять, пережидая что-л.) перестоя́ть;
п. дождж пад страхо́й — перестоя́ть дождь под кры́шей
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падапрэ́ць, ‑эе; зак.
1. Крыху, злёгку сапрэць; сапрэць знізу. — Павел Паўлавіч, — падаючы ўзор азіміны, звярнуўся Верамейчык да Шаманскага, — па нізінах жыта крыху падапрэла. Дуброўскі.
2. Разм. Крыху падтаць. Пасярэдзіне [ракі] то моцна, можна было б прайсці смела, а .. каля берагоў, пад вадою, лёд мог падапрэць і паламацца. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)