Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Пе́лька1 ’грудзі’ (Растарг., Юрч., Янук., Касп.), ’ключыца’ (Мат. Маг.), пелькі ’каўнер’ (Касп.), ’грудзіна, грудная косць’, ’грудная частка ялавічыны’ (Нас., Нас. Сб.), пелькавае мяса ’тс’ (Нас.), маюць непасрэдны працяг на рус. тэрыторыі: пе́лька, пе́лька ’частка адзення, якое закрывае грудзі’, пело ’пярэдняя частка кашулі, што закрывае грудзі’, ’жаночыя грудзі’, пели́ть ’пакрываць, прыкрываць’ — якія можна генетычна атаясаміць з дадзенымі ўграфінскіх моў з агульным значэннем ’верх, тое, што пакрывае’, параўн. вепск.pälʼiné ’верх, верхні бок’, pälʼdʼa, pälʼda ’нацягваць на што-н.’, pälętʼi ’адзін на адным’, pel ’вяршняк, вушак’, удм.pel ’вуха’, эст.peale panema, pealistama ’пакрыць’. Цікавым будзе таксама і семантычны пераход: вепск.ŕind ’грудзі’ і ’каўнер адзення’.
Пе́лька2 ’уваход у жак або ў кош’ (ТС), рус.дыял.пе́лька ’пятля, палонка’, укр.пе́лька ’глотка’. У выніку семантычнага пераносу з пель (гл.) (Талстой, Этимология–1967, 148–149).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
фіксава́ць, ‑сую, ‑суеш, ‑суе; незак., што.
1.Спец. Замацоўваць што‑н. у адпаведным становішчы. Фіксаваць рэйку.
2. Адзначаючы, вылучаць, замацоўваць што‑н. у свядомасці, памяці і пад. Хвіліны ўтрапення, разгубленасці мінулі, і.. [Шыковіч] усё востра прыкмячаў, усё фіксаваў у памяці.Шамякін.// Адзначаць, замацоўваць з дапамогай запісу, фатаграфіі і пад. Выдаткаванне электраэнергіі фіксуе лічыльнік. □ Выхад з друку кожнага дыялектнага слоўніка трэба толькі вітаць, асабліва калі ён фіксуе яшчэ мала даследаваныя гаворкі.«Полымя».
3. Сканцэнтроўваць, накіроўваць. Фіксаваць увагу.
4. Канчаткова ўстанаўліваць, замацоўваць. Фіксаваць заработную плату.
5.Спец. Апрацоўваць якім‑н. рэактывам клеткі і тканкі жывых арганізмаў для кансервацыі іх структуры і хімічнага саставу. Фіксаваць тканку фармалінам.
6. У фатаграфіі — апрацоўваць фіксажам. Фіксаваць фотаплёнку.
7.Пакрываць фіксатывам. Фіксаваць малюнак.
8.Спец. Усмоктваць, засвойваць. Карэнні раслін фіксуюць глебавую кіслату.
[Ад фр. fixer.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
mantle
[ˈmæntəl]1.
n.
1) накі́дка без рукаво́ў, ма́нтыя f.
2) пакрыцьцё n., по́крыва n.
a mantle of snow — сьне́жнае по́крыва
3) Tech.
а) кажу́х -а́m. (футара́л з жале́за)
б) се́тка (наво́кал га́завага ліхтара́)
2.
v.t.
пакрыва́ць; аху́тваць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
cover
[ˈkʌvər]1.
n.
1) во́кладка f. (кні́гі); на́крыўка f. (гаршка́, сло́іка)
2) прыкрыцьцё, по́крыва n.; за́сьціл -у m.
under the cover of night — пад по́крывам но́чы
3) ахо́ва f.; схо́вішча n., укрыцьцё n.
4) за́расьнік -у m.
5) прыбо́р -у m. (на стале́ для яды́)
6) канвэ́рт -а m.
2.
v.t.
1) закрыва́ць; пакрыва́ць; засьціла́ць (стол)
Snow covered the ground — Сьнег пакры́ў зямлю́
2) апрана́ць (-ца); адзява́ць (-ца); насі́ць; надзе́ць ша́пку на галаву́
11) піса́ць рэпарта́ж, фатаграфава́ць (для прэ́сы)
•
- break cover
- cover up
- run for cover
- under cover
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
За́балацьза́блаць, за́палай, за́блач (Мат. Гом., ЭШ), за́блыць ’каляровыя ніткі для вышывання’ (Бяльк.). Рус.бранск., смал., варонеж., кур.за́болоть, за́блоть ’чырвоныя ніткі для вышывання’. Параўн. рус.ярасл., пск.заболока́ть ’пакрываць вышыўкай’, пск.за́блока, ярасл.за́болока ’запінка’, бо́локом ’наапашкі’ (Даль), оболочка ’абалонка’. Бел.бо́лакі ’воблакі’ < *ob‑volk‑ (гл.) указвае на магчымасць паходжання слоў, што абазначаюць вышыўку з кораня *volk‑ (гл. валачы) ці кантамінацыі кораня *volk‑ і *bol‑ (у балонь, болона, абалонка, гл.). Перанос націску на прэфікс указвае на зыходны цыркумфлекс у корані. Форму за́блач з *k > č перад ‑ь, а ‑ць (рус.‑ть) даводзіцца тлумачыць як суфікс (параўн. борць, моц; гл. SP, 2, 43). Форма запалач указвае на жывасць сувязей каранёў bol‑ і pel‑/pol‑, пра тоеснасць якіх меркаваў Махэк₂ (55) у сувязі з blána, супраць чаго Трубачоў, Эт. сл., 2, 178. Не выключаны старажытны, прасл. характар зыходнай формы zabъltь ці zaboltь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Туш1 ‘кароткае музычнае прывітанне (на банкеце ці ўрачыстасці)’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Вруб.). Праз польскую (tusz) ці рускую (туш) мову з нова-в.-ням.Tusch ‘тс’, якое мае анаматапеічнае паходжанне (Голуб-Ліер, 494; Сной₂, 793; Чарных, 2, 274; Арол, 4, 123).
Туш2 ‘фарба для чарчэння ці малявання’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Вруб.). Праз польскую (tusz) ці рускую (тушь) мову з ням.Tusche, якое ўзыходзіць да франц.toucher ‘датыкацца’ або непасрэдна з франц.touche ‘дотык’ (Фасмер, 4, 129; Голуб-Ліер, 494; Арол, 4, 124; ЕСУМ, 5, 688). Сюды ж тушава́ць ‘наносіць цені на малюнак, пакрываць тушоўкай’ (ТСБМ), якое з рус.тушева́ть ‘тс’ па ўзоры ням.tuschen ‘тс’, паводле Віткоўскага (Słownik, 188) — з польскай. Таго ж паходжання і рэтушава́ць ‘падпраўляць, падмалёўваць, заціраць’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Ласт.) праз польск.retuszować з франц.retoucher ‘тс’ (ЕСУМ, 5, 67; Глухак, 646).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
powder
[ˈpaʊdər]1.
n.
1) парашо́к -ку́m. (мы́йны, зубны́)
2) face powder — пу́дра f.
3) gunpowder — по́рах -у m.
2.
v.
1) расьціра́ць, сьціра́ць на парашо́к
2) ператвара́цца ў парашо́к (пра суху́ю зямлю́)
3) пасыпа́ць або́пакрыва́ць парашко́м
4) пу́дрыць (твар)
5) церушы́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)