Ачаво́к, очево́к ’ручка касы’ (ДАБМ, камент., 831). Ад чаві́ць ’сціскаць, гнясці’, о‑чавок ’тое, што сціскае (кассё)’, або ’тое, што цісне, муляе (руку)’, параўн. блізкую тэрытарыяльна назву мулец ’тс’. Незвычайны націск на суфіксе, відаць, пад уплывам лучок, п́упок ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перавясёлка ’вясёлка’ (ДАБМ, к. 312; Ян.), перавесялу́ха (кліч., ДАБМ, камент., 902). У выніку кантамінацыі лексем вясёлка, весялу́ха ’тс’ і перавя́сла ’перавясла’ > ’пояс’, ’каромысла’, ’ручка ў вядры’. Параўн. гом. каро́місел на не́бе ’вясёлка’, а таксама літ. júosta ’пояс’ і ’вясёлка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Knébel
m -s, -
1) заты́чка, кляп
2) дубі́нка
3) тэх. кула́к (тормаза), ру́чка (для нашэння чаго-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Schaft
m -(e)s, Schäfte
1) тэх. шпень; ру́чка, дзяржа́льна
2) шост, дрэўка
3) сцябло́
4) халцва
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ачаро́мкі ’вокладкі’ (мазыр., ЭШ рук.). Ад чарон, чаранок ’ручка (у тым ліку нажа)’, параўн. чаро́нкі ’пласцінкі ў сцізорыку ці іншага нажа, зробленыя з дрэва або косці’ (Мядзв.); а прыстаўное (магчыма, пад уплывам акладкі, вокладкі), мк на месцы нк, як у пастромкі < пастронкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Bésenstiel
m -(e)s, -e ру́чка ад мятлы́
◊ er steht steif wie ein ~ — ён (стаі́ць) як мы́ла з’е́ўшы
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Пісу́лька 1 ’запіска, маленькі ліст’ (ТСБМ, Яруш., Нас., Шат., Касп., Бяльк.). З рус. пису́ля, пису́лька ’тс’. Да пісаць (гл.).
Пісу́лька 2 ’аўтаручка’ (астрав., Сцяшк. Сл.). Параўн. серб.-харв. пѝсаљка ’аловак’, балг. писа́лка ’ручка’. Аказіянальнае сучаснае ўтварэнне. Суф. ‑ульк‑а, магчыма, з польск. ‑ul‑a, ul‑k‑a.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ubi dolet, ibi manus adhibemus
Дзе баліць, туды рукі цягнем.
Где болит, туда руки протягиваем.
бел. Дзе баліць, там ручка, а дзе міла, там вочка. Дзе свярбіць, там і чэшуць. Язык заўсёды трэцца аб хворы зуб.
рус. Где мило, там глаза, где больно, там рука. Где зудит, там и чешут. Где мило, там глядь да глядь, где больно, там хвать да хвать.
фр. La langue va où la dent fait mal (Язык идёт туда, где болит зуб).
англ. Don’t take your harp to the party (He бери свою арфу на вечеринку, т. е. не отягощай других своими проблемами).
нем. Wo der Schmerz ist, da ist auch die Hand (Где боль, там также и рука).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
адско́чыць, -чу, -чыш, -чыць; зак.
1. Скачком аддаліцца ад каго-, чаго-н.
А. ад дзвярэй.
2. Стукнуўшыся аб што-н., адляцець.
Мячык адскочыў ад сцяны.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адбіцца, адляцець, адламацца (разм.).
Адскочыла ручка ў збане.
4. Адлучыцца на кароткі час (разм.).
А. у магазін на хвілінку.
|| незак. адско́кваць, -аю, -аеш, -ае (да 1,2 і 4 знач.) і адска́кваць, -аю, -аеш, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).
|| наз. адско́кванне, -я, н. (да 1, 2 і 4 знач.), адска́кванне, -я, н. (да 1, 2 і 4 знач.) і адско́к, -у, м. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Пялю́стка ’качан капусты’ (лях., Сл. ПЗБ; ЛА, 2), пелю́стка ’капусны ліст’ (ПСл), ’пялёстак’ (вілен., Спадчына, 2002, 4, 60), пелю́сткі ’ягадзіцы’ (ТС), параўн. укр. пелю́стка ’капусны ліст; галубцы; частка валасоў, што прыкрывае касу; шырокі зубец з краёў грэбеня для прадзення’, рус. дыял. пелю́стка ’ручка пасудзіны’. Гл. пе́люсць ’лопасць і пад.’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)